Η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΑ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ
ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ “FORECASTING” ΜΕ ΤΟ "FORESIGHT"
Σε συνέδριο που παρακολούθησα που έγινε χθες και προχθές, παρουσιάσθηκε μελέτη για τον αντιαμερικανισμό στην Ελλάδα κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης.
ΟΜΩΣ ….
Η γενικότερη παρατήρησή μου ήταν ότι στην ανάλυση δεδομένων πολιτικής συμπεριφοράς, όπως ο αντιαμερικανισμός αλλά και άλλες στάσεις πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης (που έχουν παρουσιασθεί τελευταία στις εκδηλώσεις για την περίοδο της μεταπολίτευσης μέχρι σήμερα), εκτιμώ ότι υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες στην διαχείριση των μεθοδολογικών προκλήσεων.
1) Πρώτο και σημαντικότερο πρόβλημα είναι ο ορισμός του αντιαμερικανισμού και η εννοιολογική Σαφήνεια. Είναι πολιτική ιδεολογία, ρητορική στάση ή μια γενικότερη κοινωνική διάθεση; Μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές μορφές (π.χ. αντίθεση στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, πολιτισμική αποστροφή, οικονομική κριτική, συμπεριφορική απαξία κ.λπ.).
Πολλές αναλύσεις αποδίδουν τον αντιαμερικανισμό σε ένα και μόνο παράγοντα (π.χ. "αντίθεση στον καπιταλισμό"), χωρίς να λαμβάνουν υπόψη πολυπαραγοντικές αιτίες (π.χ. ιστορικές, πολιτικές, πολιτισμικές).
2) Το δεύτερο είναι ότι υπάρχει ελλιπής διαφοροποίηση μεταξύ "ρητορικής" και "πρακτικής". Και αυτό, γιατί τα πολιτικά κόμματα συχνά διαφοροποιούν την επίσημη στάση τους από τις πραγματικές πολιτικές τους δράσεις. Π.χ., ένα κόμμα μπορεί να εξέφραζε αντιαμερικανική ρητορική, αλλά να υποστήριζε φιλοαμερικανικές πολιτικές.
3) Το τρίτο είναι η μεροληψία που υπήρχε στις ίδιες τις πηγές δεδομένων, πόσο μάλλον όταν αυτά αντλούνται σήμερα για μία περίοδο 50 χρόνων, χωρίς την άμεση δυνατότητα αντικειμενικής επιβεβαίωσης . Ιδιαίτερα πηγές δεδομένων, όπως εφημερίδες, δημόσιες ομιλίες, και κομματικά κείμενα, μπορεί να περιέχουν εγγενείς μεροληψίες.
Για παράδειγμα, οι κομματικές δηλώσεις μπορεί να είναι στρατηγικές και όχι ειλικρινείς. Κάποια γεγονότα ή θέσεις μπορεί να αποσιωπούνταν, ενώ άλλα να διογκώνονταν για πολιτικούς λόγους ή άλλους λόγους.
4) Το Τέταρτο σημαντικότατο πρόβλημα είναι οι δυσκολίες στη μέτρηση, η ποσοτικοποίηση δηλαδή των στάσεων. Πώς μετράται ο "αντιαμερικανισμός"; Με βάση τη συχνότητα αρνητικών δηλώσεων; Τη συμμετοχή σε αντι-ΗΠΑ διαδηλώσεις; Τη διαμόρφωση πολιτικών που συγκρούονται με τα συμφέροντα των ΗΠΑ; Χρησιμοποιήθηκε το γεγονός ότι την ίδια στιγμή διαδηλωτές κατά των ΗΠΑ άφησαν πίσω τους σκουπίδια από αμερικανικό ταχυφαγείο (αδύναμο στερεότυπο πλέον- προφανώς τα Mac Donald’s).
5) Επίσης τα πολιτικά κόμματα συχνά έχουν σύνθετες και πολυδιάστατες στάσεις ως προς διαφορετικά ζητήματα. Μπορεί να είναι αντιαμερικανικά σε κάποια ζητήματα (π.χ. εξωτερική πολιτική) και φιλοαμερικανικά σε άλλα (π.χ. οικονομικά, πολιτισμικά, εμπορικά, κλπ).
6) Οι διεθνείς πολιτικές συγκυρίες που υπήρχαν έξω από την χώρα , όπως πολεμικές επεμβάσεις (π.χ. Ιράκ, Γιουγκοσλαβία), μπορούν να εντείνουν ή να μειώσουν τον αντιαμερικανισμό, τόσο στα κόμματα όσο καις τον πληθυσμό της χώρας. Π.χ. οι στάσεις απέναντι στις ΗΠΑ συγκρίνονται συχνά χωρίς να λαμβάνονται υπόψη στάσεις απέναντι σε άλλες χώρες ή ιδεολογίες (π.χ. φιλοευρωπαϊκές ή φιλορωσικές τάσεις).
7) Προβλήματα στην επιλογή δείγματος, δεδομένου ότι τα δημοσιεύματα και οι δηλώσεις, συνεντεύξεις κλπ που αναφέρονται στον πολιτικό λόγο των κομμάτων δεν αντικατοπτρίζει και την τάση των ψηφοφόρων τους κάθε χρονική περίοδο και το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικό.
Και σήμερα είναι εξαιρετικά δύσκολο να φανεί η τάση των ψηφοφόρων της κάθε εποχής μόνο από τις διαδηλώσεις, δηλώσεις είτε τα δημοσιεύματα (δεν υπάρχει π.χ. άμεση αντιστοίχιση γεγονότων με εκλογές, και όταν γίνονται αυτές, μπορεί να υπάρχουν άλλα γεγονότα που διαμόρφωσαν μία τάση και όχι όσα εξετάζουμε μόνο είτε συνέβησαν μερικά χρόνια πριν). Ως αποτέλεσμα έχουμε την εσφαλμένη εκτίμηση της σχέσης αιτίου και αιτιατού.
Η συσχέτιση, π.χ. αντιαμερικανική ρητορική σήμερα και εκλογικά αποτελέσματα μετά από 3 χρόνια, δεν επιβεβαιώνει οπωσδήποτε κάποια αιτιώδη σχέση.
8 ) Η υποκειμενικότητα στην κατηγοριοποίηση είναι επίσης σημαντική παράμετρος, δεομένου ότι η ερμηνεία ενός λόγου ή μιας πολιτικής μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την οπτική του αναλυτή. Καθώς επίσης και η αναδρομική ερμηνεία τους, επειδή η ανάλυση γεγονότων και στάσεων του παρελθόντος μπορεί να επηρεάζεται από σύγχρονες αντιλήψεις.
9) Οι αδυναμίες που παρουσιάσθηκαν δημιουργούν δυσκολίες και στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων.
Γίνονται αφαιρετικές προσεγγίσεις για την στάση των κομμάτων μιας χρονικής περιόδου που ψάχνουν να βρουν κοινά σημεία για να γενικευτεί η στάση ολόκληρου του πολιτικού φάσματος. Π.χ. οι στάσεις απέναντι στις ΗΠΑ συγκρίνονται συχνά χωρίς να λαμβάνονται υπόψη στάσεις απέναντι σε άλλες χώρες ή ιδεολογίες (π.χ. φιλοευρωπαϊκές ή φιλορωσικές τάσεις).
ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ
ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΣΥΜΠΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ FORECASTING ΚΑΙ FORESIGHT
Συζητώντας με εξαιρετική φίλη μου τα ζητήματα αυτά κατά την διάρκεια της παρουσίασης, αναφέρθηκα στην συμπληρωματική σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ "Forecasting" και "Foresight", ιδιαίτερα όταν εξετάζουμε πολιτικά ζητήματα όπως ο αντιαμερικανισμός των κομμάτων στην Ελλάδα κατά τη Μεταπολίτευση.
Παρόλο που και τα δύο εργαλεία σχετίζονται με την κατανόηση και τη διαχείριση του μέλλοντος, έχουν διαφορετική εστίαση και προσέγγιση.
1) Το "forecasting" ως διαδικασία που βασίζεται σε ανάλυση ιστορικών δεδομένων και στατιστικών μοντέλων για την πρόβλεψη μελλοντικών τάσεων. Στο ζήτημα του αντιαμερικανισμού, το forecasting θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ανάλυση μοτίβων και κυκλικές τάσεις. Βασιζόμενο σε ιστορικά δεδομένα, μπορεί να εντοπίσει επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (π.χ., αύξηση αντιαμερικανικής ρητορικής μετά από αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις). Όπως και πως Π.χ.,τα ελληνικά κόμματα προσαρμόζουν τη ρητορική τους ανάλογα με την εκάστοτε κυβερνητική πολιτική ή την προεκλογική συγκυρία. Επικεντρώνεται κυρίως στο πιθανό μέλλον, βασιζόμενο σε γραμμικές επεκτάσεις του παρελθόντος, και μπορεί να παραβλέψει ριζικές αλλαγές ή μη γραμμικές τάσεις. Υποθέτει ότι το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν, κάτι που είναι προβληματικό σε περιόδους μεγάλων αλλαγών ή κρίσεων.
2) Το Foresight ως εργαλείο διορατικής ανάλυσης και προνοητικότητας, λειτουργεί σε υπέρτερο επίπεδο, κάνει ανίχνευση των τάσεων του μέλλοντος μέσω σεναρίων και άλλων διανοητικών κυρίως μεθοδολογικών εργαλείων. Επιδιώκει πέραν της ανίχνευσης των τάσεων και ευρεία και στρατηγική προσέγγιση που στοχεύει στη δημιουργία και την κατανόηση πολλαπλών πιθανοτήτων για το μέλλον.
Αντί να διαπιστώνει απλά τις τάσεις και να προσπαθεί να συστοιχίσει τα στοιχεία της ανάλυσης με συμπεριφορές και περιορισμένες προβλέψεις, το foresight θα μπορούσε να εξετάσει ευρύτερα και διαφορετικά σενάρια (π.χ., "Τι θα συμβεί αν οι ΗΠΑ μειώσουν την επιρροή τους στην Ανατολική Μεσόγειο;" ή "Πώς θα επηρεαστεί ο αντιαμερικανισμός αν υπάρξει μια σημαντική ελληνοαμερικανική στρατιωτική συνεργασία και ενίσχυση των ελληνικών θέσεων στα ελληνοτουρκικά ζητήματα;").
Εντοπίζει επίσης τις βασικές δυνάμεις (drivers) που διαμορφώνουν τις πολιτικές στάσεις, όπως η διεθνής συγκυρία, η εσωτερική πολιτική ή η ιδεολογική μετατόπιση κομμάτων. Αντί να προτείνει μία λύση, βοηθά τους ερευνητές ή τους πολιτικούς αναλυτές να κατανοήσουν πώς να προσαρμοστούν σε διαφορετικές συνθήκες με ρεαλιστικές ευέλικτες επιλογές, εξετάζοντας το πιθανό, εφικτό και επιθυμητό μέλλον, ενσωματώνοντας τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά στοιχεία.
Συμπεριλαμβάνει τη δυνατότητα για ασυνέχειες και εκπλήξεις, π.χ., μια ξαφνική αλλαγή στη διεθνή πολιτική σκηνή και προάγει τη στρατηγική σκέψη και την κατανόηση της πολυπλοκότητας.
Η σχέση Forecasting-Foresight στο συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι ανταγωνιστική αλλά οπωσδήποτε συμπληρωματική. Και ήταν αυτό που έλειπε στην συγκεκριμένη έρευνα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου