Η ΑΒΑΣΑΝΙΣΤΗ ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΕΥΡΩΣΤΡΑΤΟ ΑΠΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ

Πολλές φορές, ιδιαίτερα τις τελευταίες ημέρες, ακούω πολιτικούς αρχηγούς αλλά και πολλούς άλλους με δημόσιο λόγο να κατηγορούν την ΕΕ για όλες τις κρατικές αδυναμίες και ιδιαίτερα για την έλλειψη Ευρωστρατού.

Και όταν τα ακούω αυτά, αντιλαμβάνομαι ότι λέγονται προσχηματικά (ως διέξοδος στα αδιέξοδα και στην έλλειψη αποφασιστικότητας των ίδιων των κρατών) είτε υπάρχει πραγματική άγνοια για τα ευρωπαϊκά πράγματα.

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΥΠΑΡΚΤΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ

Η δημιουργία ενός «Ευρωστρατού» αποτελεί ένα από τα πιο αμφιλεγόμενα και φιλόδοξα σχέδια για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες (και προϋποθέσεις που δεν υπάρχουν), που πρέπει να εξεταστούν για να απαντηθεί το αν είναι δυνατόν να δημιουργηθεί ένας τέτοιος στρατός, χωρίς συνταγματική βάση και χωρίς πλήρη πολιτική ένωση, δηλαδή χωρίς ενιαίο έδαφος/επικράτεια υπό τη πλήρη ευθύνη της ΕΕ και χωρίς μια ενιαία ευρωπαϊκή κυβέρνηση.

1. ΕΔΑΦΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ/ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση σήμερα είναι μια ένωση κρατών μελών, και η εθνική κυριαρχία στα ζητήματα άμυνας παραμένει ισχυρή.

Χωρίς μια ενιαία εδαφική ευθύνη/κυριαρχία για την ΕΕ —δηλαδή μια κοινή "ευρωπαϊκή επικράτεια" που θα επιτρέπει στην ΕΕ να έχει άμεση ευθύνη και δικαιοδοσία στην άμυνα της—, οι στρατιωτικές δυνάμεις αναγκαστικά θα παραμένουν υπό τον έλεγχο των εθνικών κυβερνήσεων.

Ένας ευρωστρατός, επομένως, θα προϋπέθετε ή μια συνολική εκχώρηση εδαφικής κυριαρχίας από τα κράτη στην ΕΕ ή μια μορφή περιορισμένης εκχώρησης της αμυντικής ευθύνης ενός εκάστου κράτους στην ανύπαρκτη σήμερα «κυβέρνηση» της ΕΕ , κάτι που είναι αδύνατο με την παρούσα σχέση των κρατών με την ΕΕ, και δεδομένων των ανησυχιών για κυριαρχία από πολλές χώρες-μέλη.

2. ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ & ΕΝΙΑΙΑ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΕ

Η έλλειψη Συντάγματος και κοινής κυβέρνησης για την Ευρωπαϊκή Ένωση καθιστά τη λήψη αποφάσεων περί κυριαρχίας και άμυνας περίπλοκη.

Σήμερα, οι αποφάσεις βασίζονται σε διακυβερνητικές διαπραγματεύσεις, κάτι που καθιστά δύσκολη την ταχεία αντίδραση σε κρίσεις ή επιθέσεις. Ένας πραγματικός ευρωστρατός θα απαιτούσε άμεση πολιτική ηγεσία, καθώς και ένα σαφές νομικό πλαίσιο για να είναι αποτελεσματικός.

Η απουσία αυτών των στοιχείων σημαίνει πως ένας ευρωστρατός θα ήταν περισσότερο μια «ομάδα έργου/αποστολής» (task force) που θα βασιζόταν στη συγκατάθεση συνεισφοράς στρατιωτικών δυνάμεων και δυνατοτήτων από κάθε κράτος μέλος, για συγκεκριμένα έργα/αποστολές κάθε φορά, παρά μια πραγματική ενιαία στρατιωτική δύναμη, υπό κοινή πολιτική ηγεσία και συνολική/πλήρη διοίκηση.

3. ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ & ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (ΚΕΠΠΑ)

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας (ΚΠΑΑ), η οποία αποτελεί μέρος της ΚΕΠΠΑ, και βάσει της οποίας επιτρέπεται η ανάπτυξη στρατιωτικών δυνάμεων σε αποστολές, αλλά μόνο με τη σύμφωνη γνώμη των κρατών-μελών και την συνεισφορά δυνάμεων κατά περίπτωση στην δύναμη που θα σχηματισθεί.

Υπάρχουν βέβαια ευρωπαϊκά στρατηγεία αλλά ασπόνδυλα, μόνο με ένα βασικό επιτελείο, χωρίς μόνιμες δυνάμεις. Η ΕΕ έχει βέβαια σχέδια για την ανάπτυξη ενός κοινού στρατιωτικού σώματος ταχείας αντίδρασης που θα μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα σε κρίσεις (κατά τα πρότυπα του ΝΑΤΟ). Αυτό σημαίνει ότι τα στρατηγεία θα πρέπει να είναι σε θέση να σχεδιάζουν και να εκτελούν αποστολές σε βραχυπρόθεσμο χρόνο.

Η πολιτική αυτή προσφέρει ένα πλαίσιο για τη συνεργασία, αλλά δεν αποτελεί τον μηχανισμό μιας ενιαίας σταθερής στρατιωτικής δύναμης άμυνας. Για να δημιουργηθεί Ευρωστρατός, η ΚΠΑΑ θα χρειαζόταν θεσμική ενίσχυση και ριζική αναθεώρηση, ώστε η ΕΕ να μπορεί να αναπτύσσει μόνιμες δυνάμεις, χωρίς την διαρκή συμφωνία για τις αποστολές και έγκριση συνεισφοράς δυνάμεων και δυνατοτήτων από τις εθνικές κυβερνήσεις.

4. ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΧΩΡΙΣ ΤΙΣ ΩΣ ΑΝΩ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Αν η ΕΕ επιδιώξει τη δημιουργία στρατιωτικών δυνάμεων χωρίς βαθύτερη ενοποίηση και εκχώρηση εδαφικής κυριαρχίας, όπως περιγράφηκαν ανωτέρω ως προϋποθέσεις, θα μπορούσε να υιοθετήσει ένα μοντέλο (όπως το Νατοϊκό), όπου κάθε κράτος διατηρεί τις δυνάμεις του αλλά συνεισφέρει υπό ευρωπαϊκή εντολή σε συγκεκριμένες αποστολές, εντός της περιοχής ευθύνη της ΕΕ (που θα πρέπει να καθορισθεί με ακρίβεια όμως) .

Ένα τέτοιο μοντέλο θα έμοιαζε με τις στρατιωτικές αποστολές του ΝΑΤΟ, όπου οι δυνάμεις αναπτύσσονται υπό κοινή διοίκηση αλλά διατηρούν την εθνική τους ταυτότητα.

Ωστόσο, αυτό δεν θα είναι ΕΥΡΩΣΤΡΑΤΟΣ, αφού θα έχει περιορισμούς στην λήψη αποφάσεων, στην αυτονομία δράσης και στην ταχύτητα αντίδρασης των δυνάμεων αυτών, αφού δεν θα υπάρχει κοινή πολιτική διακυβέρνηση, εδαφική κυριαρχία και πλήρης διοίκηση των δυνάμεων.

Εφόσον η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ως ένωση κυρίαρχων κρατών χωρίς Σύνταγμα, εδαφική επικράτεια, και ενιαία κυβέρνηση, κάθε προσπάθεια δημιουργίας ευρωστρατού θα είναι περιορισμένη και θα εξαρτάται από τις εθνικές πολιτικές βουλήσεις.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Ας σταματήσουν συνεπώς να παραπλανούν οι πολιτικοί αρχηγοί τον κόσμο με τέτοια προσχηματικά φληναφήματα, και οπωσδήποτε ας σταματήσουν να επιρρίπτουν τις ευθύνες στην ΕΕ, αφού μεγάλο μέρος της αναποτελεσματικότητας της ΕΕ οφείλεται στις αδυναμίες, στις υπεκφυγές, στις ανακολουθίες και στις ολιγωρίες των ίδιων των κρατών μελών.