ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΕ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Εξετάζοντας τις ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες στο άμεσο περιβάλλον μας αλλά και ευρύτερα, γίνεται προφανές ότι η Ελλάδα χρειάζεται να αναπτύξει καλύτερα αντανακλαστικά στην διαχείριση των προκλήσεων και των κινδύνων που αναφύονται.

Η στρατηγική αντίληψη "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" βασίζεται στην ενεργητική προσέγγιση των προκλήσεων ως καταλύτες για ενεργοποίηση των δυναμικών στοιχείων ενός κράτους, προκειμένου να αναθεωρήσει τους στόχους του, να εντείνει τις προσπάθειές του για αμυντική και οικονομική ανάπτυξη, καινοτομία και ενίσχυση της ανθεκτικότητας.

Ο Θουκυδίδης ανέλυσε τη σημασία του κινδύνου και της κρίσης στην πολιτική και στον ανθρώπινο χαρακτήρα, παρουσιάζοντας πώς οι κρίσιμες στιγμές (πόλεμος, λιμός, πολιτική κρίση) φέρνουν στην επιφάνεια τόσο τις αρετές όσο και τις αδυναμίες ατόμων και πολιτειών. Εξετάζει τον κίνδυνο υπό τρεις διαφορετικές πτυχές.

1) Τον κίνδυνο ως καταλύτη της αλήθειας, αφού σε περιόδους κρίσης, η πραγματική φύση των ανθρώπων και των κοινωνιών αποκαλύπτεται.

2) Την αποφασιστικότητα ως απάντηση στον κίνδυνο, εξετάζοντας τις αντιδράσεις της Αθήνας και της Σπάρτης αλλά και των άλλων πόλεων στις στρατιωτικές προκλήσεις, δείχνοντας πως ο κίνδυνος μπορεί να οδηγήσει σε μια ενεργοποίηση πόρων, ιδεών και στρατηγικών που δεν θα είχαν εμφανιστεί σε καιρούς ειρήνης. Ο κίνδυνος ενθαρρύνει την αναζήτηση νέων τρόπων δράσης.

3) Την κρίση ως ευκαιρία για πολιτική και ηθική ανανέωση. Παρότι συχνά υπογραμμίζει τις αρνητικές συνέπειες των κρίσεων, εν τούτοις υπονοεί ότι οι κίνδυνοι μπορούν να δώσουν ώθηση σε μεταρρυθμίσεις, όπως φαίνεται στις συζητήσεις των Αθηναίων μετά από αποτυχίες.

ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΕ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Η στρατηγική αντίληψη του Ισραήλ "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" βασίζεται στη δυναμική διαχείριση των κινδύνων ως ευκαιριών για ενίσχυση της ασφάλειας, της καινοτομίας και της γεωπολιτικής του θέσης.

Αντιμετωπίζοντας ένα περιβάλλον με συνεχή απειλή από κράτη και μη-κρατικούς παράγοντες, το Ισραήλ επένδυσε σε τεχνολογίες αιχμής, ασφάλειας και διαχείρισης κινδύνων κλπ. Η τεχνολογική υπεροχή όχι μόνο ενισχύει την άμυνα αλλά ενισχύει το γεωπολιτικό και οικονομικό του κύρος, προωθόντας καινοτομίες με παγκόσμια εφαρμογή όπως είναι και οι τεχνολογίες άρδευσης και ανακύκλωσης.

Η οικονομική καινοτομία και η κουλτούρα του "Start-up Nation" αναπτύχθηκαν σε απάντηση στις εσωτερικές και εξωτερικές δυσκολίες. Η εκπαίδευση του πληθυσμού σε συνθήκες συνεχούς κινδύνου ενισχύει την ανθεκτικότητα και την επιχειρηματικότητα της χώρας. Η αξιοποίηση κρίσεων, όπως η ενεργειακή ανασφάλεια, οδήγησε στην ανάδειξη του Ισραήλ ως ενεργειακού παράγοντα, μέσω της εκμετάλλευσης φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μέσα από τη συστηματική διαχείριση των απειλών, την ετοιμότητα, την αποφασιστικότητα και την προσαρμοστικότητα, το Ισραήλ αναδεικνύεται ως ένα μοντέλο ενεργητικής στρατηγικής, που δεν βλέπει τις προκλήσεις ως εμπόδια αλλά ως ευκαιρίες για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, εθνική ισχύ, επέκταση και διεθνή επιρροή.

ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ;

Η στρατηγική αντίληψη "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" μπορεί να διαμορφώσει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο για τη στρατηγική ανάπτυξη και τη γεωπολιτική προσαρμογή της χώρας μας.

Η στρατηγική αντίληψη που κυριάρχησε και εξακολουθεί να κυριαρχεί στην χώρα μας, αντί να παραμένει αμυντική, μπορεί να στηριχθεί στην αναγνώριση των ιδιαίτερων γεωπολιτικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, και στη μετατροπή τους σε μοχλούς ανάπτυξης και ενίσχυσης των συντελεστών εθνικής ισχύος, για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, ανθεκτικότητα και ανάπτυξη.

Με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, την ιστορία και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας, μια τέτοια στρατηγική αρχικά, απαιτεί την αναγνώριση και ανάλυση των κινδύνων ως δυναμικών παραγόντων που μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήρια για νέες δυνατότητες.

Η διαχείριση αυτών των κινδύνων απαιτεί ετοιμότητα (είναι αμβλυμμένη στους πολίτες όλης της χώρας), διορατικότητα, προνοητικότητα, αποφασιστικότητα και συνεργατικότητα. Απαιτεί την ύπαρξη αξιόπιστου και εφικτού στρατηγικού σχεδιασμού, που να υλοποιείται με συνέπεια από επί μέρους συνεκτικές, ευέλικτες στρατηγικές, με συνεχή προσαρμογή των επί μέρους στόχων, προς εκμετάλλευση των δυνατοτήτων/ευκαιριών που παρουσιάζονται στο ταχέως μεταβαλλόμενο εξωτερικό περιβάλλον.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Για την Ελλάδα, η στρατηγική "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" απαιτεί όραμα, διορατικότητα και προνοητικότητα, καινοτομία, εσωτερική συνοχή και συνεργασία.

Με βάση την ιστορική της ανθεκτικότητα, την γεωπολιτική της και διεθνή της θέση, το ανεκμετάλλευτο δυναμικό και πόρους της και την πολιτιστική της κληρονομιά, η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί ως μια χώρα που, αντί να υποκύπτει σε κινδύνους, μπορεί να τους αξιοποιεί, για να ενισχύσει την εθνική της ισχύ, την ασφάλειά της και τη διεθνή της θέση.