"ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ " ΕΝΑΝΤΙ "ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ"

ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΝΟΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΤΟΥ ΞΥΛΙΝΟΥ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΛΟΓΟΥ

Πριν μερικές ημέρες σε δημόσια ομιλία μου έκανα την διάκριση του πρωτοποριακού έναντι του προοδευτικού χαρακτήρα.

Η έκφραση προοδευτικός, προοδευτικό κόμμα και προοδευτικοί πολιτικοί ακούγεται κατά κόρον, στερεοτυπικά και ψευδεπίγραφα από πολλούς πολιτικούς όλων των κομμάτων, οι οποίοι θέλουν να προβάλλουν έναν χαρακτήρα που δεν έχουν έναντι του πολιτικού τους αντίπαλου που κατ' αντιδιαστολή χαρακτηρίζεται από τους ίδιους ως συντηρητικός.

Και επειδή πολλοί αυτοαποκαλούμενοι προοδευτικοί έχουν φανεί εξόχως συντηρητικοί, αυταρχικοί και δογματικοί, εκφράζοντας στην ουσία ένα άκαμπτο κατεστημένο προσκολλημένοι στο παρελθόν, και επειδή η έννοια της προοδευτικότητας σήμερα οφείλει να είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με νέες δομές, εξωστρέφεια, ελευθερία λόγου, πολιτισμική αλληλεπίδραση, κοινωνική ανάπτυξη και δικαιοσύνη, με τεχνολογικές εξελίξεις και καινοτομίες ,

εκτιμώ ότι η έννοια της “πρωτοπορίας” εκφράζει πολύ καλύτερα την έννοια οιασδήποτε προοδευτικότητας, όταν μιλάμε με πολιτικούς όρους διακυβέρνησης και εφαρμοσμένης πολιτικής.

ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΚΡΙΣΗ

Ο όρος "πρωτοπόρος - πρωτοποριακός" και ο όρος "προοδευτικός" έχουν διακριτές σημασιολογικές αποχρώσεις που τους καθιστούν κατάλληλους για διαφορετικές περιστάσεις, ειδικά όταν εξετάζουμε τη σύγχρονη πολιτική, διακυβερνητικές λειτουργίες, κοινωνική και πολιτιστική πραγματικότητα.

1. Ο όρος "πρωτοπόρος - πρωτοποριακός" συνδέεται με τη δημιουργικότητα, την καινοτομία και την εφαρμογή νέων ιδεών και πρακτικών σε πολλά διαφορετικά πεδία εφαρμογής. Έχει δυναμική, προοδευτική χροιά (με την έννοια της προόδου έναντι του προηγούμενο κατεστημένου συστήματος) , αλλά χωρίς την επιχειρούμενη ιδεολογική φόρτιση του "προοδευτικού". Χρησιμοποιείται για να περιγράψει ενέργειες ή ιδέες που χαράζουν νέα μονοπάτια και ξεφεύγουν από τα στερεότυπα και το κατεστημένο.

• Μιλά για την εξέλιξη σε πρακτικό, τεχνολογικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο.

• Εστιάζει στη ιδιαιτερότητα των δράσεων ως προς τις διαμορφούμενες συνθήκες και στην πρωτοτυπία ιδεών και πράξεων. Είναι έννοια που συνδέει ιδέες και πράξεις με νέους επαναστατικούς τρόπους ως προς το δογματικό και αρτηριοσκληρωτικό κατεστημένο.

• Είναι ουδέτερος από την παραδοσιακή και προκατειλημμένη πολιτική σκοπιά, παρότι αμφισβητεί στην πράξη τις παραδοσιακές δομές με ιδέες που εκφράζονται ξεκάθαρα με στρατηγικό και επιχειρησιακό τρόπο.

2. Ο όρος "προοδευτικός" έχει μακρά ιστορία στην πολιτική φρασεολογία, συνδεόμενος με ιδέες κοινωνικής δικαιοσύνης, ισότητας και ελευθερίας. Ωστόσο, επειδή έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως, συχνά στερεοτυπικά, καταχρηστικά και ανακόλουθα,

• Τείνει να φέρει ασαφές ιδεολογικό βάρος και να παραπέμπει σε αφηρημένες, αόριστες εν πολλοίς πολιτικές τοποθετήσεις.

• Έχει χάσει μέρος της αποτελεσματικότητάς του ως όρος, αφού χρησιμοποιείται αλόγιστα και γενικευμένα, χωρίς να αποσαφηνίζει την πρόοδο που επιδιώκεται, και πως αυτή επιτυγχάνεται στην πράξη, με ποίους στόχους και τι μέσα. Πέραν της ιδεολογικής ομογενοποίησης που έχει υπάρξει εν πολλοίς στις προτεινόμενες από τα πολιτικά κόμματα πολιτικές διακυβέρνησης, που δημιουργούν ένα τέλμα στο οποίο καθηλώνεται κάθε κυριολεκτική έννοια προοδευτικότητας.

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΗΜΕΡΑ

Σήμερα, η “πρωτοπορία” μπορεί να εκφράσει καλύτερα την ανάγκη για συγκεκριμένες ιδέες, εφαρμοζόμενες με στοχευμένες δράσεις και λύσεις, οι οποίες να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις ενός ραγδαία μεταβαλλόμενου και εξελισσόμενου κόσμου.

Ο "πρωτοποριακός" λόγος:

• Ξεπερνά τις ιδεολογικές ταμπέλες, την άκαμπτη δογματική σκέψη, τα στερεότυπα και τις ιδεολογικές προκαταλήψεις.

• Εστιάζει στη επιδίωξη και στην επίτευξη συγκεκριμένων, απτών αποτελεσμάτων.

• Μπορεί να λειτουργήσει ως γέφυρα σε ένα περιβάλλον όπου οι πολιτικές έννοιες βρίσκονται σε τέλμα και συχνά πολώνονται λόγω της πολιτικής σκοπιμότητας και όχι για ουσιαστικούς λόγους βελτίωσης και προόδου.

Βέβαια, ο "προοδευτικός" λόγος παραμένει ισχυρός όταν απαιτείται σύνδεση με τις μεγάλες αφηγήσεις της κοινωνικής αλλαγής. Ωστόσο, για να διατηρήσει τη σημασία του, πρέπει να προσαρμόζεται στο παρόν, αποφεύγοντας τα κλισέ, τον δογματισμό, την αοριστία, τον πολιτικό καιροσκοπισμό και τον αυτοματισμό.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Στη σύγχρονη εποχή, η χρήση του όρου "πρωτοποριακός" αντί του "προοδευτικού" μπορεί να προσφέρει έναν πιο δυναμικό, πρακτικό και ουσιαστικό τρόπο να μιλήσουμε για την αλλαγή.

Θα συνεισφέρει άμεσα και ουσιαστικά ώστε η έννοια της "προοδευτικότητας" να αποκτήσει σύγχρονα, απτά, ουσιαστικά χαρακτηριστικά ώστε να εκφράζει όχι απλώς μια γενική ιδεολογία, αλλά την ενεργή προσπάθεια προσαρμογής και καινοτομίας απέναντι στις προκλήσεις του παρόντος και των ραγδαίων εξελίξεων και αλλαγών σε όλους τους τομείς του επερχόμενου μέλλοντος.