Η ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΝΤΑΜΕΡΙΚΑΝΙΣΜΟ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΣΤΑ 50 ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ “FORECASTING” ΜΕ ΤΟ "FORESIGHT"

Σε συνέδριο που παρακολούθησα που έγινε χθες και προχθές, παρουσιάσθηκε μελέτη για τον αντιαμερικανισμό στην Ελλάδα κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης.

Ήταν προφανές ότι είχε γίνει πολλή δουλειά για να ολοκληρωθεί και νa παρουσιaσθεί.

ΟΜΩΣ ….

Η γενικότερη παρατήρησή μου ήταν ότι στην ανάλυση δεδομένων πολιτικής συμπεριφοράς, όπως ο αντιαμερικανισμός αλλά και άλλες στάσεις πολιτικών κομμάτων στην Ελλάδα κατά την περίοδο της Μεταπολίτευσης (που έχουν παρουσιασθεί τελευταία στις εκδηλώσεις για την περίοδο της μεταπολίτευσης μέχρι σήμερα), εκτιμώ ότι υπάρχουν σημαντικές αδυναμίες στην διαχείριση των μεθοδολογικών προκλήσεων.

1) Πρώτο και σημαντικότερο πρόβλημα είναι ο ορισμός του αντιαμερικανισμού και η εννοιολογική Σαφήνεια. Είναι πολιτική ιδεολογία, ρητορική στάση ή μια γενικότερη κοινωνική διάθεση; Μπορεί να περιλαμβάνει διαφορετικές μορφές (π.χ. αντίθεση στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, πολιτισμική αποστροφή, οικονομική κριτική, συμπεριφορική απαξία κ.λπ.).

Πολλές αναλύσεις αποδίδουν τον αντιαμερικανισμό σε ένα και μόνο παράγοντα (π.χ. "αντίθεση στον καπιταλισμό"), χωρίς να λαμβάνουν υπόψη πολυπαραγοντικές αιτίες (π.χ. ιστορικές, πολιτικές, πολιτισμικές).

2) Το δεύτερο είναι ότι υπάρχει ελλιπής διαφοροποίηση μεταξύ "ρητορικής" και "πρακτικής". Και αυτό, γιατί τα πολιτικά κόμματα συχνά διαφοροποιούν την επίσημη στάση τους από τις πραγματικές πολιτικές τους δράσεις. Π.χ., ένα κόμμα μπορεί να εξέφραζε αντιαμερικανική ρητορική, αλλά να υποστήριζε φιλοαμερικανικές πολιτικές.

3) Το τρίτο είναι η μεροληψία που υπήρχε στις ίδιες τις πηγές δεδομένων, πόσο μάλλον όταν αυτά αντλούνται σήμερα για μία περίοδο 50 χρόνων, χωρίς την άμεση δυνατότητα αντικειμενικής επιβεβαίωσης . Ιδιαίτερα πηγές δεδομένων, όπως εφημερίδες, δημόσιες ομιλίες, και κομματικά κείμενα, μπορεί να περιέχουν εγγενείς μεροληψίες.

Για παράδειγμα, οι κομματικές δηλώσεις μπορεί να είναι στρατηγικές και όχι ειλικρινείς. Κάποια γεγονότα ή θέσεις μπορεί να αποσιωπούνταν, ενώ άλλα να διογκώνονταν για πολιτικούς λόγους ή άλλους λόγους.

4) Το Τέταρτο σημαντικότατο πρόβλημα είναι οι δυσκολίες στη μέτρηση, η ποσοτικοποίηση δηλαδή των στάσεων. Πώς μετράται ο "αντιαμερικανισμός"; Με βάση τη συχνότητα αρνητικών δηλώσεων; Τη συμμετοχή σε αντι-ΗΠΑ διαδηλώσεις; Τη διαμόρφωση πολιτικών που συγκρούονται με τα συμφέροντα των ΗΠΑ; Χρησιμοποιήθηκε το γεγονός ότι την ίδια στιγμή διαδηλωτές κατά των ΗΠΑ άφησαν πίσω τους σκουπίδια από αμερικανικό ταχυφαγείο (αδύναμο στερεότυπο πλέον- προφανώς τα Mac Donald’s).

5) Επίσης τα πολιτικά κόμματα συχνά έχουν σύνθετες και πολυδιάστατες στάσεις ως προς διαφορετικά ζητήματα. Μπορεί να είναι αντιαμερικανικά σε κάποια ζητήματα (π.χ. εξωτερική πολιτική) και φιλοαμερικανικά σε άλλα (π.χ. οικονομικά, πολιτισμικά, εμπορικά, κλπ).

6) Οι διεθνείς πολιτικές συγκυρίες που υπήρχαν έξω από την χώρα , όπως πολεμικές επεμβάσεις (π.χ. Ιράκ, Γιουγκοσλαβία), μπορούν να εντείνουν ή να μειώσουν τον αντιαμερικανισμό, τόσο στα κόμματα όσο καις τον πληθυσμό της χώρας. Π.χ. οι στάσεις απέναντι στις ΗΠΑ συγκρίνονται συχνά χωρίς να λαμβάνονται υπόψη στάσεις απέναντι σε άλλες χώρες ή ιδεολογίες (π.χ. φιλοευρωπαϊκές ή φιλορωσικές τάσεις).

7) Προβλήματα στην επιλογή δείγματος, δεδομένου ότι τα δημοσιεύματα και οι δηλώσεις, συνεντεύξεις κλπ που αναφέρονται στον πολιτικό λόγο των κομμάτων δεν αντικατοπτρίζει και την τάση των ψηφοφόρων τους κάθε χρονική περίοδο και το αποτέλεσμα μπορεί να μην είναι αντιπροσωπευτικό.

Και σήμερα είναι εξαιρετικά δύσκολο να φανεί η τάση των ψηφοφόρων της κάθε εποχής μόνο από τις διαδηλώσεις, δηλώσεις είτε τα δημοσιεύματα (δεν υπάρχει π.χ. άμεση αντιστοίχιση γεγονότων με εκλογές, και όταν γίνονται αυτές, μπορεί να υπάρχουν άλλα γεγονότα που διαμόρφωσαν μία τάση και όχι όσα εξετάζουμε μόνο είτε συνέβησαν μερικά χρόνια πριν). Ως αποτέλεσμα έχουμε την εσφαλμένη εκτίμηση της σχέσης αιτίου και αιτιατού.

Η συσχέτιση, π.χ. αντιαμερικανική ρητορική σήμερα και εκλογικά αποτελέσματα μετά από 3 χρόνια, δεν επιβεβαιώνει οπωσδήποτε κάποια αιτιώδη σχέση.

8 ) Η υποκειμενικότητα στην κατηγοριοποίηση είναι επίσης σημαντική παράμετρος, δεομένου ότι η ερμηνεία ενός λόγου ή μιας πολιτικής μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με την οπτική του αναλυτή. Καθώς επίσης και η αναδρομική ερμηνεία τους, επειδή η ανάλυση γεγονότων και στάσεων του παρελθόντος μπορεί να επηρεάζεται από σύγχρονες αντιλήψεις.

9) Οι αδυναμίες που παρουσιάσθηκαν δημιουργούν δυσκολίες και στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων.

Γίνονται αφαιρετικές προσεγγίσεις για την στάση των κομμάτων μιας χρονικής περιόδου που ψάχνουν να βρουν κοινά σημεία για να γενικευτεί η στάση ολόκληρου του πολιτικού φάσματος. Π.χ. οι στάσεις απέναντι στις ΗΠΑ συγκρίνονται συχνά χωρίς να λαμβάνονται υπόψη στάσεις απέναντι σε άλλες χώρες ή ιδεολογίες (π.χ. φιλοευρωπαϊκές ή φιλορωσικές τάσεις).

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΣΥΜΠΗΡΩΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ FORECASTING ΚΑΙ FORESIGHT

Συζητώντας με εξαιρετική φίλη μου τα ζητήματα αυτά κατά την διάρκεια της παρουσίασης, αναφέρθηκα στην συμπληρωματική σχέση που πρέπει να υπάρχει μεταξύ "Forecasting" και "Foresight", ιδιαίτερα όταν εξετάζουμε πολιτικά ζητήματα όπως ο αντιαμερικανισμός των κομμάτων στην Ελλάδα κατά τη Μεταπολίτευση.

Παρόλο που και τα δύο εργαλεία σχετίζονται με την κατανόηση και τη διαχείριση του μέλλοντος, έχουν διαφορετική εστίαση και προσέγγιση.

1) Το "forecasting" ως διαδικασία που βασίζεται σε ανάλυση ιστορικών δεδομένων και στατιστικών μοντέλων για την πρόβλεψη μελλοντικών τάσεων. Στο ζήτημα του αντιαμερικανισμού, το forecasting θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ανάλυση μοτίβων και κυκλικές τάσεις. Βασιζόμενο σε ιστορικά δεδομένα, μπορεί να εντοπίσει επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (π.χ., αύξηση αντιαμερικανικής ρητορικής μετά από αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις). Όπως και πως Π.χ.,τα ελληνικά κόμματα προσαρμόζουν τη ρητορική τους ανάλογα με την εκάστοτε κυβερνητική πολιτική ή την προεκλογική συγκυρία. Επικεντρώνεται κυρίως στο πιθανό μέλλον, βασιζόμενο σε γραμμικές επεκτάσεις του παρελθόντος, και μπορεί να παραβλέψει ριζικές αλλαγές ή μη γραμμικές τάσεις. Υποθέτει ότι το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν, κάτι που είναι προβληματικό σε περιόδους μεγάλων αλλαγών ή κρίσεων.

2) Το Foresight ως εργαλείο διορατικής ανάλυσης και προνοητικότητας, λειτουργεί σε υπέρτερο επίπεδο, κάνει ανίχνευση των τάσεων του μέλλοντος μέσω σεναρίων και άλλων διανοητικών κυρίως μεθοδολογικών εργαλείων. Επιδιώκει πέραν της ανίχνευσης των τάσεων και ευρεία και στρατηγική προσέγγιση που στοχεύει στη δημιουργία και την κατανόηση πολλαπλών πιθανοτήτων για το μέλλον.

Αντί να διαπιστώνει απλά τις τάσεις και να προσπαθεί να συστοιχίσει τα στοιχεία της ανάλυσης με συμπεριφορές και περιορισμένες προβλέψεις, το foresight θα μπορούσε να εξετάσει ευρύτερα και διαφορετικά σενάρια (π.χ., "Τι θα συμβεί αν οι ΗΠΑ μειώσουν την επιρροή τους στην Ανατολική Μεσόγειο;" ή "Πώς θα επηρεαστεί ο αντιαμερικανισμός αν υπάρξει μια σημαντική ελληνοαμερικανική στρατιωτική συνεργασία και ενίσχυση των ελληνικών θέσεων στα ελληνοτουρκικά ζητήματα;").

Εντοπίζει επίσης τις βασικές δυνάμεις (drivers) που διαμορφώνουν τις πολιτικές στάσεις, όπως η διεθνής συγκυρία, η εσωτερική πολιτική ή η ιδεολογική μετατόπιση κομμάτων. Αντί να προτείνει μία λύση, βοηθά τους ερευνητές ή τους πολιτικούς αναλυτές να κατανοήσουν πώς να προσαρμοστούν σε διαφορετικές συνθήκες με ρεαλιστικές ευέλικτες επιλογές, εξετάζοντας το πιθανό, εφικτό και επιθυμητό μέλλον, ενσωματώνοντας τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά στοιχεία.

Συμπεριλαμβάνει τη δυνατότητα για ασυνέχειες και εκπλήξεις, π.χ., μια ξαφνική αλλαγή στη διεθνή πολιτική σκηνή και προάγει τη στρατηγική σκέψη και την κατανόηση της πολυπλοκότητας.

Η σχέση Forecasting-Foresight στο συγκεκριμένο ζήτημα δεν είναι ανταγωνιστική αλλά οπωσδήποτε συμπληρωματική. Και ήταν αυτό που έλειπε στην συγκεκριμένη έρευνα.

 ΜΕΤΑΤΡΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΕ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Εξετάζοντας τις ταχέως μεταβαλλόμενες συνθήκες στο άμεσο περιβάλλον μας αλλά και ευρύτερα, γίνεται προφανές ότι η Ελλάδα χρειάζεται να αναπτύξει καλύτερα αντανακλαστικά στην διαχείριση των προκλήσεων και των κινδύνων που αναφύονται.

Η στρατηγική αντίληψη "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" βασίζεται στην ενεργητική προσέγγιση των προκλήσεων ως καταλύτες για ενεργοποίηση των δυναμικών στοιχείων ενός κράτους, προκειμένου να αναθεωρήσει τους στόχους του, να εντείνει τις προσπάθειές του για αμυντική και οικονομική ανάπτυξη, καινοτομία και ενίσχυση της ανθεκτικότητας.

Ο Θουκυδίδης ανέλυσε τη σημασία του κινδύνου και της κρίσης στην πολιτική και στον ανθρώπινο χαρακτήρα, παρουσιάζοντας πώς οι κρίσιμες στιγμές (πόλεμος, λιμός, πολιτική κρίση) φέρνουν στην επιφάνεια τόσο τις αρετές όσο και τις αδυναμίες ατόμων και πολιτειών. Εξετάζει τον κίνδυνο υπό τρεις διαφορετικές πτυχές.

1) Τον κίνδυνο ως καταλύτη της αλήθειας, αφού σε περιόδους κρίσης, η πραγματική φύση των ανθρώπων και των κοινωνιών αποκαλύπτεται.

2) Την αποφασιστικότητα ως απάντηση στον κίνδυνο, εξετάζοντας τις αντιδράσεις της Αθήνας και της Σπάρτης αλλά και των άλλων πόλεων στις στρατιωτικές προκλήσεις, δείχνοντας πως ο κίνδυνος μπορεί να οδηγήσει σε μια ενεργοποίηση πόρων, ιδεών και στρατηγικών που δεν θα είχαν εμφανιστεί σε καιρούς ειρήνης. Ο κίνδυνος ενθαρρύνει την αναζήτηση νέων τρόπων δράσης.

3) Την κρίση ως ευκαιρία για πολιτική και ηθική ανανέωση. Παρότι συχνά υπογραμμίζει τις αρνητικές συνέπειες των κρίσεων, εν τούτοις υπονοεί ότι οι κίνδυνοι μπορούν να δώσουν ώθηση σε μεταρρυθμίσεις, όπως φαίνεται στις συζητήσεις των Αθηναίων μετά από αποτυχίες.

ΤΟ ΙΣΡΑΗΛ ΜΕΤΑΤΡΕΠΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΣΕ ΕΥΚΑΙΡΙΑ

Η στρατηγική αντίληψη του Ισραήλ "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" βασίζεται στη δυναμική διαχείριση των κινδύνων ως ευκαιριών για ενίσχυση της ασφάλειας, της καινοτομίας και της γεωπολιτικής του θέσης.

Αντιμετωπίζοντας ένα περιβάλλον με συνεχή απειλή από κράτη και μη-κρατικούς παράγοντες, το Ισραήλ επένδυσε σε τεχνολογίες αιχμής, ασφάλειας και διαχείρισης κινδύνων κλπ. Η τεχνολογική υπεροχή όχι μόνο ενισχύει την άμυνα αλλά ενισχύει το γεωπολιτικό και οικονομικό του κύρος, προωθόντας καινοτομίες με παγκόσμια εφαρμογή όπως είναι και οι τεχνολογίες άρδευσης και ανακύκλωσης.

Η οικονομική καινοτομία και η κουλτούρα του "Start-up Nation" αναπτύχθηκαν σε απάντηση στις εσωτερικές και εξωτερικές δυσκολίες. Η εκπαίδευση του πληθυσμού σε συνθήκες συνεχούς κινδύνου ενισχύει την ανθεκτικότητα και την επιχειρηματικότητα της χώρας. Η αξιοποίηση κρίσεων, όπως η ενεργειακή ανασφάλεια, οδήγησε στην ανάδειξη του Ισραήλ ως ενεργειακού παράγοντα, μέσω της εκμετάλλευσης φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Μέσα από τη συστηματική διαχείριση των απειλών, την ετοιμότητα, την αποφασιστικότητα και την προσαρμοστικότητα, το Ισραήλ αναδεικνύεται ως ένα μοντέλο ενεργητικής στρατηγικής, που δεν βλέπει τις προκλήσεις ως εμπόδια αλλά ως ευκαιρίες για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, εθνική ισχύ, επέκταση και διεθνή επιρροή.

ΜΠΟΡΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ;

Η στρατηγική αντίληψη "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" μπορεί να διαμορφώσει ένα αποτελεσματικό πλαίσιο για τη στρατηγική ανάπτυξη και τη γεωπολιτική προσαρμογή της χώρας μας.

Η στρατηγική αντίληψη που κυριάρχησε και εξακολουθεί να κυριαρχεί στην χώρα μας, αντί να παραμένει αμυντική, μπορεί να στηριχθεί στην αναγνώριση των ιδιαίτερων γεωπολιτικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει, και στη μετατροπή τους σε μοχλούς ανάπτυξης και ενίσχυσης των συντελεστών εθνικής ισχύος, για την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, ανθεκτικότητα και ανάπτυξη.

Με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, την ιστορία και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα μας, μια τέτοια στρατηγική αρχικά, απαιτεί την αναγνώριση και ανάλυση των κινδύνων ως δυναμικών παραγόντων που μπορούν να αποτελέσουν εφαλτήρια για νέες δυνατότητες.

Η διαχείριση αυτών των κινδύνων απαιτεί ετοιμότητα (είναι αμβλυμμένη στους πολίτες όλης της χώρας), διορατικότητα, προνοητικότητα, αποφασιστικότητα και συνεργατικότητα. Απαιτεί την ύπαρξη αξιόπιστου και εφικτού στρατηγικού σχεδιασμού, που να υλοποιείται με συνέπεια από επί μέρους συνεκτικές, ευέλικτες στρατηγικές, με συνεχή προσαρμογή των επί μέρους στόχων, προς εκμετάλλευση των δυνατοτήτων/ευκαιριών που παρουσιάζονται στο ταχέως μεταβαλλόμενο εξωτερικό περιβάλλον.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Για την Ελλάδα, η στρατηγική "μετατρέποντας τον κίνδυνο σε ευκαιρία" απαιτεί όραμα, διορατικότητα και προνοητικότητα, καινοτομία, εσωτερική συνοχή και συνεργασία.

Με βάση την ιστορική της ανθεκτικότητα, την γεωπολιτική της και διεθνή της θέση, το ανεκμετάλλευτο δυναμικό και πόρους της και την πολιτιστική της κληρονομιά, η Ελλάδα μπορεί να αναδειχθεί ως μια χώρα που, αντί να υποκύπτει σε κινδύνους, μπορεί να τους αξιοποιεί, για να ενισχύσει την εθνική της ισχύ, την ασφάλειά της και τη διεθνή της θέση.

 

ΠΙΘΑΝΑ ΑΔΙΕΞΟΔΑ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΣΥΡΙΑ

Απορώ από που πηγάζει η αισιοδοξία που δημιουργείται για το νέο καθεστώς στην Συρία.

1. Οι ηγέτες του είναι ξεκάθαρα τζιχαντιστές και μέλη τρομοκρατικών ομάδων στο εγγύς παρελθόν κι ενδεχομένως και σήμερα. Υπάρχει περίπτωση πλήρους αναμόρφωσης τους;

ΑΔΥΝΑΤΟ για πολλούς λόγους.

2. Οι ομάδες που συνεργάστηκαν για την αποκαθήλωση του καθεστώτος Άσαντ έχουν πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά, και διαφορετικά συμφέροντα.

Όταν ξεκινήσουν οι συζητήσεις για την νομή της εξουσίας το πιθανότερο είναι να συγκρουστούν μεταξύ τους με αποτέλεσμα τη χαοτική κυβερνητική κατάσταση.

Ήδη το πλιάτσικο που γίνεται και η αδυναμία ελέγχου του από αυτούς που ηγούνται, δεν συνηγορεί για ομαλή μετάβαση.

3. Για να μπορέσει το νέο καθεστώς να κυβερνήσει την χώρα, θα αναγκαστεί να στηριχτεί σε στελέχη του προηγούμενου καθεστώτος ή να βάλει δικούς τους (χωρίς καμία ικανότητα εν πολλοίς).

Εάν το κάνει αυτό θα υπάρξουν δυσαρέσκειες και τάσεις ρεβανσισμού προς τους παλιούς του Άσαντ, πράγμα που θα είναι δύσκολο να το διαχειριστεί οιοσδήποτε, χωρίς αυταρχισμό, εκτελέσεις και χωρίς στρατιωτική ισχύ για καταστολή.

Συνεπώς ο ισχυρότερος στρατιωτικά στο πεδίο, θα προσπαθήσει να επιβάλλει την θέλησή του, με αποτέλεσμα αναταραχή, συγκρούσεις και αποσυσπειρώσεις ομάδων φατριών κλπ.

4. Όποιος γνωρίζει την δομή της κοινωνίας στην Συρία, αλλά και σε άλλες αραβικές χώρες, η έννοια της φατρίας είναι η βάση της οργάνωσης της κοινωνίας και από εκεί πηγάζουν οι εξουσίες.

5. Ο νέος πρωθυπουργός Μοχάμεντ Αλ Μπασίρ που τοποθετήθηκε από τον σημερινό ηγέτη Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι (παλιός πολέμιος των Ισραηλινών λόγω των κατεχόμενων στο Γκολάν-εξ ου το ψευδώνυμο Γκολανί), είναι κι αυτός τζιχαντιστής, υποστηρικτής και τέλειος γνώστης της Σαρίας.

Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι δεν θα είναι η Σαρία (και μάλιστα αυστηρή) το κοινωνικό πολιτικό και διοικητικό σύστημα που θα στηριχτεί, για να μπορέσει να κυβερνήσει με την ομπρέλα του Ισλάμ και τις δομές που τους εξασφαλίζει η εφαρμογή της;

6. Οι Τούρκοι είναι δεδομένο ότι θα προσφερθούν να βοηθήσουν διοικητικά την νέα κυβέρνηση, όμως εκτιμώ ότι θα αποτελέσουν μέρος του προβλήματος διχασμού και όχι της λύσης.

Και αυτό γιατί αφενός υπάρχει το πρόβλημα των Κούρδων, αφετέρου δεν θα είναι εύκολη η εξισορρόπηση των αντικρουόμενων φατριών και των τάσεων που θα αναδειχθούν διοικητικά.

Θα προσπαθήσει να ενισχύσει στρατιωτικά αυτούς που θα είναι ευνοϊκοί προς τα συμφέροντά της, όπως έκανε και με την Λιβύη, όπου κι εκεί έγινε μέρος του προβλήματος.

7. Οι του ISIS, είναι περισσότερο από βέβαιο ότι θα διεκδικήσουν το δικό τους μερίδιο, τόσο από πλευρά εξουσίας όσο και από πλευράς χώρου ενάσκησης εξουσίας (εδαφικά και με συντήρηση της μαχητικής ικανότητας και του εξοπλισμού τους).

8. Οι Κούρδοι, αν και τώρα βρίσκονται σε κατάσταση αναμονής κι ετοιμότητας, είναι βέβαιο ότι δεν θα αφεθούν να γίνουν εύκολο θύμα της Τουρκικής επιθετικότητας και ενδεχομένως να δούμε να κινητοποιούνται συσπειρωτικά, λόγω του διαφαινόμενου κινδύνου αλλά και των ευκαιριών αυτονομίας που δημιουργούνται.

9. Το Ισραήλ ήδη προετοιμάζεται για να αντιμετωπίσει ένα δυνητικό Ισλαμιστικό ριζοσπαστικό καθεστώς και ανησυχεί για τα υψώματα του Γκολάν και τους εκεί εποίκους.

Ήδη επεκτάθηκε και κατέλαβε την νεκρή ζώνη (σημαντικής έκτασης), όπου βρίσκονται οι δυνάμεις του ΟΗΕ και δεν πρόκειται να κουνηθεί από εκεί, καιροφυλακτώντας για τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται (ο κίνδυνος για το Ισραήλ μετασχηματίζεται στην στρατηγική τους σε ευκαιρία).

10. Οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να ενισχύσουν τις δυνάμεις τους στην περιοχή της Μοσούλης και οπωσδήποτε θα υποστηρίξουν το Ισραήλ στις οιεσδήποτε κινήσεις του.

11. ΟΙ Ρώσοι θα προσπαθήσουν να διατηρήσουν τα κεκτημένα στην βάση τους, γιατί είναι μοναδική δυνατότητά τους στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι ασκήσεις που έκαναν τον τελευταίο καιρό με τις ναυτικές μονάδες στην περιοχή, συνηγορούν ότι δεν πρόκειται να την εγκαταλείψουν (έστω και αν αναγκάζονται να συσπειρωθούν για άμυνα και προστασία τώρα).

12. Οι ελπίδες των χωρών της ΕΕ, ότι θα επιστρέψουν οι μετανάστες που βρίσκονται τώρα στην ΕΕ στην χώρα τους με το νέο καθεστώς, είναι υπερβολικά αισιόδοξες.

Ελάχιστοι θα επιστρέψουν .

Οι πολλοί, που έχουν μάθει τώρα στις ελευθερίες και στα όσα βίωσαν στις χώρες της ΕΕ, δεν θα διακινδυνεύσουν εύκολα να πάνε στις αγκάλες ενός αυταρχικού Ισλαμιστικού καθεστώτος, με τον συνεχή κίνδυνο σκληρής εφαρμογής της Σαρίας και να κινδυνεύουν να γίνουν θύματα λόγω των πολύ πιθανών συγκρούσεις φατριών.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

1. Μεγάλη πιθανότητα να συγκρουσθούν μεταξύ τους οι φατρίες για την εξουσία

2. Τα κυβερνητικά αδιέξοδα του νέου καθεστώτος δεν μπορούν να καλυφθούν με ήπιες δομές και το πιθανότερο είναι να στηριχθούν στην Σαρία και στην σκληρή εφαρμογή της.

3. Οι Φατρίες και ομάδες θα διεκδικήσουν ζωτικό χώρο κι εξουσίες, πέραν του7 ρεβανσισμού στους λειτουργούς του παλαιού καθεστώτος, ακυρώνοντας κάθε προσπάθεια στήριξης της νέας κυβέρνησης σε παλαιές δομές.

4. Η Τουρκία, αν και θα προσπαθήσει να εμπλακεί με πολλούς τρόπους, στρατιωτικά για να υποστηρίξει τα επεκτατικά της συμφέροντά, πολιτικά προσπαθώντας να επηρεάσει αυτούς που θα διαχειριστούν την κυβερνητική εξουσία, ενισχύοντας τους τόσο διοικητικά όσο και στρατιωτικά και στις διεθνείς τους σχέσεις, εν τούτοις θα είναι μέρος του προβλήματος (όπως στην Λιβύη).

5. Το ότι οι ΗΠΑ και ΕΕ θεωρούν την Τουρκία ως τον στρατηγικό τους σύμμαχο στην Συρία, δημιουργεί στον Ερντογάν την πεποίθηση ότι είναι ο ισχυρότερος ηγέτης του κόσμου (όπως το δήλωσε άλλωστε, ότι αυτός και ο Πούτιν είναι οι δύο ισχυρότεροι ηγέτες στον κόσμο σήμερα).

Και η αλαζονεία αυτή δεν είναι καλό οιωνός για τις σχέσεις μας και για το Κυπριακό.

ΣΗΜ: Επειδή ακούστηκε από πολλούς, ότι υπάρχουν φόβοι για την επιρροή της Τουρκίας στην οριοθέτηση ΑΟΖ με Συρία, όπως έκανε η Τουρκία με την Λιβύη, το πιθανότερο είναι κάποια στιγμή αργότερα (όχι όμως στο εγγύς μέλλον), να επιδιώξει την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ κατεχομένων στην Κύπρο και Συρίας. Άλλωστε η Τουρκία ήδη έχει οροθετήσει ΑΟΖ παράνομα με τα κατεχόμενα. Επίσης η ύπαρξη της Ρωσικής βάσης στην Λαττάκεια περιπλέκει προς το παρόν το ζήτημα αυτό.

Και επίσης είναι πιθανόν κάποια στιγμή, να πιέσει την νέα κυβέρνηση της Συρίας, για να αναγνωρίσουν τα κατεχόμενα ως κρατική οντότητα.

 Ο ΕΧΘΡΟΣ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΜΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ

ΟΙ ΑΝΤΑΡΤΕΣ (ΙΣΛΑΜΙΣΤΕΣ) ΣΤΗΝ ΔΑΜΑΣΚΟ

Στις πρώτες τους δηλώσεις μετά την επίθεση - αστραπή στην Δαμασκό, οι αντάρτες Ισλαμιστές της Συρίας ανακοίνωσαν πως έβαλαν τέλος στην εξουσία του Άσαντ.

Επίσης έκαναν γνωστή την πρόθεσή τους να μεταβιβάσουν την εξουσία σε μία μεταβατική κυβέρνηση με πλήρεις εκτελεστικές εξουσίες.

«Η μεγάλη συριακή επανάσταση πέρασε από το στάδιο του αγώνα για την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ στον αγώνα για να οικοδομήσουμε μαζί μια Συρία που να αρμόζει στις θυσίες του λαού της». Ο επικεφαλής των ισλαμιστών ανταρτών Αμπού Μοχάμεντ αλ-Τζολάνι (πρώην μέλος της Al Qaeda), είχε δηλώσει πως ο πρώην πρωθυπουργός Μοχάμεντ Τζαλάλι θα συνεχίσει να επιβλέπει τους κρατικούς θεσμούς, μέχρι να πραγματοποιηθεί η επίσημη μεταβίβαση της εξουσίας.

Με τη δήλωσή του, την οποία υπέγραψε με το αληθινό όνομά του, Άχμεντ αλ-Σάρα, ο Τζολάνι απαγόρευσε επίσης στις ένοπλες δυνάμεις των ισλαμιστών ανταρτών στη Δαμασκό, την αλλοίωση των δημόσιων ιδρυμάτων, της δημόσιας περιουσίας, και την καταπάτηση ή βλάβη οποιασδήποτε ιδιωτικής περιουσίας με οποιαδήποτε μορφή, ενώ τους απαγόρευσε επίσης να πυροβολούν στον αέρα.

ΟΙ ΗΠΑ

Διαβάζω τις δύο εισηγήσεις στον ΟΗΕ τις τελευταίες ημέρες, του πρέσβη Robert Wood, Εκπρόσωπου για Ειδικά Πολιτικά Θέματα των ΗΠΑ.

Μετά την εισβολή των ανταρτών στην Δαμασκό, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε πως ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν παρακολουθεί στενά τα «έκτακτα γεγονότα στη Συρία» και είναι σε επαφή με περιφερειακούς εταίρους. «Πιθανότατα μέχρι το επόμενο Σαββατοκύριακο το καθεστώς Άσαντ θα έχει χάσει την εξουσία».

Ο δε Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν, δήλωσε το Σάββατο: «Το μόνο πράγμα που θα καθυστερούσε την κατάκτηση από τους αντάρτες θα ήταν ένα καλά οργανωμένο πραξικόπημα και μια αναδιοργάνωση, αλλά οι άνθρωποι του Άσαντ έχουν κάνει καλή δουλειά στο να καταπνίξουν κάθε πιθανό ανταγωνιστή», και ότι οι ΗΠΑ «δεν πρόκειται να βουτήξουν» στον εμφύλιο πόλεμο στη Συρία, αλλά ότι θα «λάβουν μέτρα» για να αποτρέψουν οποιαδήποτε πιθανή αναζωπύρωση του ISIS»…. «Αυτό που πρόκειται να κάνουμε είναι να επικεντρωθούμε στις προτεραιότητες και τα αμερικανικά συμφέροντα.

Εύλογα συνάγεται ότι οι ΗΠΑ έχουν βάλει ως πρώτο και άμεσο στόχο την αποκαθήλωση του Άσαντ και δευτερευόντως έμμεσα, την απομάκρυνση των Ρώσων από τις βάσεις τους στην Συρία.

Και όπως είναι πάγια τακτική των ΗΠΑ, εάν δεν μπορεί να υλοποιηθεί ένα στόχος με την μία, τότε τον «σαλαμοποιούν» σε μικρότερους επί μέρους, συνεργαζόμενοι ευκαιριακά ακόμη και με τους τωρινούς εχθρούς τους και όταν ολοκληρωθεί κάθε κομμάτι ,τότε δεν θα διστάσουν να αντιπαρατεθούν με τους πριν λίγο ευκαιριακούς συμμάχους τους εάν δεν εξυπηρετούνται τα αμερικανικά συμφέροντα.

Η αφωνία τους για αυτό που συμβαίνει στην Συρία είναι χαρακτηριστική και το μόνο που δηλώθηκε είναι η προστασία των Αμερικανών που βρίσκονται εκεί, λες και δεν τους ενδιαφέρει ο κίνδυνος να εγκαθιδρυθεί στην Συρία ένα ακραίο ριζοσπαστικό Ισλαμικό κράτος, από αυτούς που πριν λίγο τους χαρακτήριζαν ως τρομοκράτες.

Και είναι φανερό ότι η Τουρκία επιχαίρει προς το παρόν αλλά ταυτόχρονα ετοιμάζεται και για την μάχη των μαχών εναντίον των Κούρδων, σε περίπτωση που θελήσουν να αυτονομηθούν και να δημιουργήσουν το δικό τους κράτος.

Όμως και πάλι οι ΗΠΑ εκτιμάται ότι θα αναγκαστούν να εμπλακούν, βάζοντας τους Κούρδους να αντιμετωπίσουν τους ισλαμιστές, εάν δεν εξυπηρετήσουν τα αμερικανικά συμφέροντα.

Όμως όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια οι θεοί χαμογελάνε και μάλιστα ξεκαρδίζονται στα γέλια.

Και βέβαια, όλοι σχεδιάζουν χωρίς να λάβουν υπ’ όψη και το Ισραήλ, που δεν θα ήθελε ένα ακόμη τρομοκρατικό Ισλαμιστικό παράγοντα στα σύνορά του.

Δυστυχώς, όπως μας έχει διδάξει η ιστορία, ο εχθρός του εχθρού μου δεν είναι πάντα φίλος μου.

Τουλάχιστον στην χαοτική περιοχή του Λεβάντε συχνά συμβαίνει.

Η ΕΛΛΑΔΑ

Μετά την βλάβη του κυβερνητικού αεροπλάνου και την αναβολή του ταξιδιού του πρωθυπουργού στον Λίβανο (την προηγούμενη ο Λίβανος προσκάλεσε τον Ερντογάν να πάει - ο οποίος τάχθηκε ξεκάθαρα στο πλευρό των ανταρτών), η Ελλάδα έχει κι αυτή αφωνία σε ότι αφορά τις εξελίξεις στην Συρία.

Η Βουλευτής της ΝΔ κα Μπακογιάννη δήλωσε: "Ανησυχητική η κατάσταση στη Συρία - Όαση σταθερότητας η Ελλάδα".

Σημειωτέον, ότι Βοήθεια από την Ελλάδα ζητούν και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί στην Συρία που απειλούνται από τους Ισλαμιστές.

Η μόνη αντίδραση υπήρξε από τον Ολλανδό βουλευτή Ντον Σέντερ, ο οποίος κατέθεσε ερώτηση στον Ολλανδό υπουργό Εξωτερικών για την «τύχη των Χριστιανών στο Χαλέπι».

 ΟΠΛΑ Ή ΒΟΥΤΥΡΟ (ΩΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑΣ)

Με αφορμή τις αντιλήψεις που εκφράζονται συχνά (από μερίδα πολιτικών, ακαδημαϊκών και πολιτών που έχουν δημόσιο λόγο), ως προς την απαίτηση ενίσχυσης της αμυντικής ικανότητας της χώρας, ας δούμε σε μία σειρά άρθρων τις απόψεις διάσημων πολιτικών, φιλοσόφων, ακαδημαϊκών, επιστημόνων, οικονομολόγων, στρατιωτικών, ιερωμένων κλπ για το θέμα αυτό.

Ο ADAM SMITH ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΜΥΝΤΙΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ

Και ξεκινάμε με τον Adam Smith και την περίφημη παρατήρηση του, «η άμυνα είναι πολύ πιο σημαντική από την πολυτέλεια» ‘defence is of much more importance than opulence’.

Η αντίληψη αυτή αναφέρεται στο θεμελιώδες έργο του "The Wealth of Nations (1776), στο οποίο συζητά τον ρόλο της κυβέρνησης και τις ευθύνες της. Το συγκεκριμένο απόσπασμα βρίσκεται στο Βιβλίο V, Κεφάλαιο 1, όπου ο Smith συγκρίνει τη σχετική σημασία των διαφορετικών δαπανών για ένα έθνος.

Ο Smith υποστήριξε ότι ενώ η συσσώρευση πλούτου είναι σημαντική για την ευημερία ενός έθνους, η υπεράσπιση του έθνους είναι πολύ πιο κρίσιμη, η ασφάλεια του και η προστασία των πολιτών του πρέπει να είναι σε προτεραιότητα έναντι της επιδίωξης της πολυτέλειας ή του υπερβολικού υλικού πλούτου.

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, χωρίς ασφάλεια, ο πλούτος ενός έθνους θα μπορούσε εύκολα να χαθεί ή να καταστραφεί από εξωτερικές απειλές και ο λαός του θα μπορούσε να υποφέρει ανεπανόρθωτα.

Το πλαίσιο αυτής της δήλωσης έχει τις ρίζες του στις απόψεις του Smith για τις κρατικές δαπάνες. Πίστευε ότι η κυβέρνηση πρέπει να δώσει προτεραιότητα στην άμυνα, τη δικαιοσύνη και τις δημόσιες υποδομές έναντι της περιττής πολυτέλειας ή των σπάταλων δαπανών.

Έβλεπε την άμυνα ως τη σημαντικότερη δημόσια υπηρεσία, καθώς διασφαλίζει την επιβίωση και τη σταθερότητα του έθνους. Εν τω μεταξύ, η πολυτέλεια, ενώ συμβάλλει στην οικονομική ευημερία ενός έθνους, είναι δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση με την αναγκαιότητα της ασφάλειας.

Αυτή η ιδέα αντανακλά την ευρύτερη φιλοσοφική οπτική του Smith για τον ρόλο του κράτους στην κοινωνία. Αναγνώρισε ότι ο ρόλος του κράτους δεν είναι να επιδίδεται σε υπερβολικές δαπάνες αλλά να διασφαλίζει τη θεμελιώδη ασφάλεια για την ευημερία των πολιτών του.

Στο κεφάλαιο αυτό, ο Smith ξεκίνησε το επιχείρημά του αναγνωρίζοντας την πρώιμη πραγματικότητα, ότι το εμπόριο έφερε τον πόλεμο και όχι την ειρήνη.

Σε μια τέτοια κατάσταση, ο πόλεμος δεν θα μπορούσε να είναι εφικτός και βιώσιμος για το πρώιμο σύγχρονο κράτος, εκτός εάν η οικονομία του ήταν ισχυρή, επειδή η εθνική άμυνα εξαρτιόταν από τη δύναμη της εθνικής οικονομίας.

Κατά την άποψη του, ένα σύστημα ελεύθερης αγοράς και η αρχή του καταμερισμού της εργασίας θα καθιστούσαν την οικονομική δύναμη του έθνους ικανή να παρέχει τα κεφάλαια που απαιτούνται για την εθνική ασφάλεια.

Επομένως, η πολιτική οικονομία έπρεπε να επιτύχει οικονομική ανάπτυξη, επεκτείνοντας τον καταμερισμό εργασίας και τον μηχανισμό της ελεύθερης αγοράς για να αυξήσει τον πλούτο του έθνους καθώς και την δυνατότητα να συγκεντρώνει φόρους και να διατηρεί στρατό, αφήνοντας περαιτέρω χώρο για μελλοντική χρηματοδότηση ενός πιθανού πολέμου και για την εθνική αμυντική προσπάθεια.

Ταυτόχρονα, ο εμπορικός πολιτισμός και η εκπολιτιστική δύναμη του εμπορίου, οδήγησαν στον κοινωνικό καταμερισμό της εργασίας και κατά συνέπεια σε αλλαγές στην εθνική άμυνα και στον πόλεμο, επειδή ο καταμερισμός της εργασίας προκάλεσε την τεχνολογική πρόοδο των όπλων, καθιέρωσε τον στρατό ως εξειδικευμένο επάγγελμα και υπήρξε η δυνατότητα να αυξηθούν οι αμυντικές δαπάνες και να βελτιωθούν τα τεχνολογικά εργαλεία του πολέμου.

ΣΗΜ: Ακολουθούν και άλλα άρθρα για το προς εξέταση θέμα..

Όλες οι αντιδράσεις:

4Ithanfen Fen, Antonia Atmatzidou και 2 ακόμη

 ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ

Η γεωπολιτική του σημερινού και του αυριανού κόσμου διαμορφώνεται από πλήθος παραγόντων, όπως οι στρατιωτικές συγκρούσεις, η οικονομία, η τεχνολογία, η ενέργεια, και οι συμμαχίες. Αυτές οι μεταβλητές ενισχύουν την πολυπλοκότητα της παγκόσμιας τάξης, οδηγώντας σε νέες γεωπολιτικές θεωρίες που ερμηνεύουν ή προβλέπουν την εξέλιξη των διεθνών σχέσεων.

ΕΝΑΣ ΚΟΣΜΟΣ ΥΠΟ ΜΕΤΑΒΑΣΗ

Η μετάβαση από τον μονοπολικό κόσμο που ακολούθησε τον Ψυχρό Πόλεμο σε έναν πολυπολικό είναι πλέον εμφανής. Περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, και η ΕΕ, διαδραματίζουν όλο και μεγαλύτερο ρόλο. Αυτή η τάση σχετίζεται με τη θεωρία της Ισορροπίας Ισχύος, που περιγράφει την ανακατανομή της επιρροής μέσω στρατηγικών συμμαχιών και ανταγωνισμών, όπως στον Ειρηνικό ή την Ανατολική Ευρώπη.

Ο ΕΠΙΚΑΙΡΟΣ ΝΕΟΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

Η θεωρία του Νεορεαλισμού παραμένει επίκαιρη, καθώς τα κράτη συνεχίζουν να επιδιώκουν ασφάλεια και επιβίωση σε ένα διεθνές σύστημα χωρίς κεντρική εξουσία. Παράλληλα, η οικονομική αλληλεξάρτηση περιπλέκει τις γεωπολιτικές σχέσεις, όπως δείχνει η ενεργειακή κρίση λόγω του πολέμου στην Ουκρανία. Ενώ οι χώρες επιβάλλουν κυρώσεις, ταυτόχρονα εξαρτώνται ενεργειακά από τους αντιπάλους τους, δημιουργώντας σχέσεις συνεργασίας και αντιπαλότητας.

Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΗΓΕΜΟΝΙΑ

Η τεχνολογία και ο κυβερνοχώρος αποκτούν πρωταγωνιστικό ρόλο στη γεωπολιτική, με τις ισχυρότερες δυνάμεις να ανταγωνίζονται για την τεχνολογική ηγεμονία. Η ανάπτυξη τεχνητής νοημοσύνης, η ασφάλεια δεδομένων, και ο έλεγχος των ψηφιακών υποδομών αποτελούν νέα πεδία σύγκρουσης, με τις ΗΠΑ και την Κίνα να πρωτοστατούν. Η δε Ρωσία κατηγορείται για υβριδικές παρεμβάσεις, στο εσωτερικό των ΗΠΑ αλλά και άλλων χωρών της ΕΕ εκμεταλλευόμενη το διαδίκτυο. Η θεωρία του Υβριδικού Πολέμου αναφέρεται σε μία στρατηγική που συνδυάζει στρατιωτικά μέσα, παραπληροφόρηση, κυβερνοεπιθέσεις, οικονομικό πόλεμο.

Η ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΩΣ ΒΑΣΙΚΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Η ενέργεια παραμένει βασικός πυλώνας γεωπολιτικής δεδομένου ότι η μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας, που υπαγορεύεται από την κλιματική αλλαγή, μετασχηματίζει τις στρατηγικές. Χώρες με εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, επαναπροσδιορίζουν τη θέση τους, ενώ η ΕΕ προσπαθώντας να απεξαρτηθεί ενεργειακά από την Ρωσία, επενδύει στις ανανεώσιμες πηγές για ενεργειακή αυτονομία.

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ

Η άποψη που εκφράζεται από πολλά ερευνητικά κέντρα σήμερα, για επιστροφή σε θεωρίες όπως αυτή της "Σύγκρουσης Πολιτισμών" του Huntington, μας δείχνει την δυναμική του πολιτισμικού και θρησκευτικού παράγοντα στις γεωπολιτικές σχέσεις. Αν και δεν είναι καθαρά γεωπολιτική θεωρία, η ιδέα ότι οι πολιτισμικές και θρησκευτικές γραμμές καθορίζουν συμμαχίες και συγκρούσεις είναι επίκαιρη.

Η διαμάχη Δύσης-Ανατολής εντάσσεται στο πλαίσιο του ανταγωνισμού των μεγάλων δυνάμεων. Οι εντάσεις μεταξύ δημοκρατικών και αυταρχικών καθεστώτων εντείνονται, καθώς χώρες όπως η Ρωσία και η Κίνα προωθούν εναλλακτικά μοντέλα διακυβέρνησης, τόσο ιδεολογικά όσο και οικονομικά. Η άνοδος δυνάμεων όπως η Κίνα, η Ινδία αλλά και περιφερειακοί παίκτες (Τουρκία, Βραζιλία) αναδιαμορφώνει την παγκόσμια ισορροπία δυνάμεων, αμφισβητώντας την αμερικανική ηγεμονία.

ΣΥΜΜΑΧΙΕΣ ΥΠΟ ΑΝΑΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ

Η αναδιαμόρφωση των συμμαχιών παίζει κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της παγκόσμιας τάξης. Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ, οι πρωτοβουλίες της Κίνας στην Ασία και στην Αφρική, διεύρυνση των BRICS, η στροφή των ΗΠΑ προς τον Ινδο-Ειρηνικό, η προσπάθεια περιφερειακών δρώντων να αποκτήσουν ερείσματα σε Ασία και Αφρική, ενισχύουν τη γεωπολιτική διαφοροποίηση, δημιουργώντας νέες δυναμικές συνεργασίας και σύγκρουσης.

Ο MACKINDER - Ο SPYKMAN – o MAHAN KAI ΟΙ ΖΩΝΕΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ

Η κλασική θεωρία του Halford Mackinder για την Heartland (The Geographical Pivot of History - Who rules Eastern Europe commands the Heartland - Who rules the Heartland commands the World Island - Who rules the World Island commands the world) αποκτά νέα σημασία. Η Ρωσία, με φυσικούς πόρους και γεωγραφικό πλεονέκτημα, επιδιώκει να αυξήσει την επιρροή της στην Κεντρική Ασία, στην Αφρική και την Μαύρη Θάλασσα, παρά την αντιπαλότητα της με την ΕΕ και τον Δυτικό κόσμο μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Η Rimland (the coastal fringes of Eurasia, Western Europe, the Middle East, and East Asia) σύμφωνα με τον Spykman, παραμένει γεωπολιτικά κρίσιμη ζώνη, περιλαμβάνοντας την Ανατολική Ευρώπη, την Μέση Ανατολή και την Νότια Ασία, όπου συγκρούονται τα συμφέροντα δυνάμεων όπως η ΕΕ, οι ΗΠΑ, η Κίνα, και η Ρωσία.

Η κυριαρχία στις θάλασσες, κατά τον Alfred Mahan, είναι εξίσου σημαντική με τη χερσαία. Η Θάλασσα της Νότιας Κίνας, ο Ινδικός Ωκεανός, και η Αρκτική είναι περιοχές-κλειδιά. Σύμφωνα με την αναθεωρημένη θεωρία του MAHAN, της Θαλάσσιας Κυριαρχίας στον 21ο Αιώνα, η ναυτική δύναμη δεν περιλαμβάνει μόνο ναυτικές δυνάμεις αλλά και την τεχνολογικά προηγμένη εμπορική ναυτιλία και κρίσιμες ναυτιλιακές διόδους (π.χ. Στενά της Μαλάκκα, Διώρυγα του Σουέζ) καθώς και ζωτικές υποδομές, όπως υποθαλάσσια καλώδια δεδομένων, υποθαλάσσιους αγωγούς, εξέδρες άντλησης, εκμετάλλευση των ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας.

Η Ρωσία, οι ΗΠΑ, και η Κίνα ανταγωνίζονται για την κυριαρχία στους ωκεανούς και για τον έλεγχο στρατηγικών ναυτικών διόδων, εστιάζοντας στον Ινδο-Ειρηνικό για τον έλεγχο θαλάσσιων και ενεργειακών πόρων, με την Αρκτική να αναδεικνύεται ως "Heartland του μέλλοντος".

Η μετατόπιση του κέντρου βάρους στον Ινδο-Ειρηνικό ωκεανό, όπου το θέμα της Ταϊβάν εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους σύγκρουσης, καθώς και ο έλεγχος των θαλάσσιων διαδρομών και των νησιωτικών αλυσίδων (String of Pearls) από την Κίνας, επηρεάζουν την ασφάλεια όλων των παραθαλάσσιων κρατών της περιοχής.

Οι συμμαχίες Quad (ΗΠΑ, Ινδία, Ιαπωνία, Αυστραλία) και η AUKUS (ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστραλία) στοχεύουν ακριβώς στο να περιορίσουν την κινεζική επιρροή.

Η στρατηγική δε της Κίνας, μέσω της αναθεωρημένης πρωτοβουλίας BRI, ενσαρκώνει τη θεωρία του Heartland, καθώς προσπαθεί να κυριαρχήσει στην Ευρασία μέσω επενδύσεων και υποδομών. Ο "Νέος Δρόμος του Μεταξιού" ενισχύει την προσέγγιση της Rimland, με έλεγχο κρίσιμων θαλάσσιων διαδρομών, ως γεωοικονομικό εργαλείο για πολιτική και εμπορική επιρροή, προβάλλοντας την επιρροή της Κίνας ως ανταγωνιστή των ΗΠΑ και της Δύσης.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Ο αυριανός κόσμος προβλέπεται πολυπολικός, με ασύμμετρες συγκρούσεις και ενίσχυση του ρόλου της τεχνολογίας. Η ενσωμάτωση παραδοσιακών γεωπολιτικών θεωριών με σύγχρονες πραγματικότητες, όπως η Γεωοικονομία (ΗΠΑ και Κίνα προωθούν πολιτικές εμπορικής κυριαρχίας – συμφωνίες TPP - μέσω εμπορίου και τεχνολογίας αιχμής) και η Κλιματική Γεωπολιτική, είναι απαραίτητη για την κατανόηση της νέας εποχής. Οικονομικά εργαλεία, γεωοικονομικές επενδύσεις, κυρώσεις και νομισματικές συμμαχίες, χρησιμοποιούνται για γεωπολιτική επιρροή στις "ζώνες επιρροής" που περιγράφουν οι Mackinder και Spykman.

Η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα σε ανανεώσιμες πηγές ενισχύει τη γεωπολιτική σημασία των κρίσιμων πρώτων υλών (π.χ. λίθιο, κοβάλτιο κλπ), με αποτέλεσμα την αναδιαμόρφωση συμμαχιών. Οι χώρες του Δυτικού κόσμου επαναξιολογούν την στρατηγική τους, για τη μείωση της εξάρτησης από γεωπολιτικά ασταθείς περιοχές. Συνδυάζοντας τις προσεγγίσεις των Mackinder και Mahan, μπορούμε να ερμηνεύσουμε καλύτερα τη γεωπολιτική δυναμική που διαμορφώνει τον κόσμο.

Σύμφωνα με την Θεωρία του Δικτύου και των Παγκόσμιων Υποδομών οι διεθνείς συγκρούσεις για κυριαρχία επηρεάζονται σημαντικά από τα δίκτυα ενέργειας (οι αγωγοί φυσικού αερίου εντάσσονται στον ενεργειακό ανταγωνισμό), τηλεπικοινωνιών, και δεδομένων. Ο έλεγχος δεδομένων και δικτύων προστίθεται στις γεωπολιτικές στρατηγικές.

Ο συνδυασμός αυτών των θεωριών με τις κλασικές ιδέες του Mackinder, του Spykman και του Mahan προσφέρει ένα πολύπλευρο πλαίσιο για την ανάλυση του εν εξελίξει γεωπολιτικού ανταγωνισμού, λαμβάνοντας υπόψη παραδοσιακές και σύγχρονες δυναμικές..