Η ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΗ ΟΜΟΓΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΣΚΕΨΗΣ (ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ) ΑΠΟ “ΟΛΟΥΣ” ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥΣ ΤΩΝ ΚΟΜΜΑΤΩΝ ΕΞΟΥΣΙΑΣ (ΠΑΛΙΟΥΣ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ)

Παρακολουθώ τις απόψεις των πολιτικών κομμάτων και των αρχηγών τους (τελευταία είχα την ευκαιρία να ακούσω άμεσα και δια ζώσης κάποιους από αυτούς) για την οικονομία της χώρας και διαπιστώνω τα εξής:

1. Ομογενοποίηση ΟΛΩΝ (σε κάποιο βαθμό ακόμη και αυτού του ΚΚΕ) υπό τις "Ορθόδοξες (mainstream)" οικονομικές θεωρίες, ή αλλιώς "κυρίαρχες οικονομικές θεωρίες", οι οποίες έχουν αναπτυχθεί και εξελιχθεί με βάση την νεοκλασική οικονομική σκέψη (εν πολλοίς επηρεασμένη σήμερα και από κεϋνσιανές αντιλήψεις).

Στην ουσία βασίζεται στην ανάλυση στατιστικών στοιχείων και την μελέτη της ανθρώπινης λήψης αποφάσεων βασιζόμενες στην τάση για απεριόριστη αύξηση επιθυμιών υπό συνθήκες σπανιότητας πόρων.

Κι εκεί βασίζεται η όλη ανάλυση και εξαγωγή συμπερασμάτων.

2. «Ετερόδοξες» οικονομικές θεωρίες υπάρχουν αρκετές, όπως ο σοσιαλισμός, ο μαρξισμός και τα μετακεϋνσιανά οικονομικά, συμπεριφορικές θεωρίες, καθώς και εκείνες που συνδέονται με τη ριζοσπαστική οικονομία της ελεύθερης αγοράς όπως η αυστριακή σχολή κλπ..

Δεν υπάρχει βέβαια κάποιος κοινός παρoνομαστής μεταξύ αυτών των διαφόρων προσεγγίσεων, πέρα από τη διαφωνία τους με την κυρίαρχη προσέγγιση, και συχνά είναι άμεσα αντίθετες η μία με την άλλη μεταξύ τους στις υποθέσεις, τα ερευνητικά προγράμματα και τα συμπεράσματά τους, πολύ ή και περισσότερο μάλιστα απ' ό,τι αντιτίθενται στα κυρίαρχα οικονομικά.

Οι ετερόδοξοι οικονομολόγοι συχνά χρησιμοποιούν ερευνητικές μεθόδους και εργαλεία που προέρχονται από άλλους κλάδους, όπως η ψυχολογία, η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία, οι φυσικές επιστήμες περιβάλλοντος κλπ.

3. Το θετικό και σημαντικό με τα ετερόδοξα οικονομικά είναι ότι μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη νέων ιδεών, προκαλώντας για βελτίωση των καθιερωμένων σχολών οικονομικής σκέψης.

Ετερόδοξες θεωρίες όπως η "Αυστριακή θεωρία του επιχειρηματικού κύκλου (ABCT)" και η "Υπόθεση της χρηματοοικονομικής αστάθειας" του Μίνσκι αναδείχθηκαν σημαντικές κατά τη διάρκεια της "Μεγάλης Ύφεσης" στις ΗΠΑ το 2008-2009 (για τη φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ και την επακόλουθη παγκόσμια οικονομική κρίση), την οποία απέτυχαν οι κυρίαρχες θεωρίες να προβλέψουν και να αντιμετωπίσουν. Παρείχαν μάλιστα ισχυρές εξηγήσεις και πρότειναν διορθωτικά μέτρα, που δεν έκαναν οι κυρίαρχες θεωρίες.

4. Ριζοσπαστικές ετερόδοξες προσεγγίσεις , όπως τα συμπεριφορικά οικονομικά, έχουν γίνει ευρέως πλέον αποδεκτές μεταξύ των κυρίαρχων οικονομολόγων και πολιτικών τις τελευταίες δεκαετίες.

Μάλιστα πολλά βραβεία Νόμπελ έχουν απονεμηθεί για την μελέτη τους που την εποχή της αρχικής δημοσίευσης όταν θεωρούνταν ετερόδοξα, και τελικά πολλές θέσεις τους επηρέασαν σημαντικά την mainstream αντίληψη της οικονομίας.

5. Το εξαιρετικά θετικό με τις ετερόδοξες ιδέες συνεπώς είναι ότι θέτουν υπό δοκιμασία αμφισβητώντας το υπάρχον ρεύμα της οικονομικής σκέψης, βελτιώνοντας το τελικά, σε μια διαδικασία που περιγράφεται επιστημολογικά από τον Thomas Kuhn ως "Αλλαγή Παραδείγματος".

6. Η κυριαρχία στις οικονομικές πολιτικές της Ελλάδος του ΔΝΤ και η δέσμευση των μνημονίων, δεν μας επιτρέπει να ξεφύγουμε από την δογματική αντίληψη των ορθόδοξων οικονομικών.

Ελάχιστο περιθώριο για ευελιξία υπάρχει από τις κυβερνήσεις αλλά και ελάχιστη επιθυμία να υπερβούν τις καθηλωτικές πολλές φορές πρακτικές του κυρίαρχου μοντέλου.

Και όλα εξαντλούνται θεωρητικά υπό την καταχρηστική ρητορική αξιοποίηση (χωρίς να εφαρμόζεται αποτελεσματικά στην πράξη) της έννοιας της "συμπερίληψης (inclusion)" .

8. Οι τεχνολογικές εφαρμογές και η βελτίωση των στατιστικών μεθόδων που αναγκαστικά προωθούνται στην δημόσια διοίκηση (και την κρατική οικονομική διαχείριση) είναι ένα λειτουργικό πεδίο βελτίωσης κυρίως των δημοσιονομικών στοιχείων και των φορολογικών εσόδων, αλλά λίγο αγγίζουν τα την παραγωγική δυνατότητα και την απόδοση της οικονομίας, τις επενδύσεις, τα συμπεριφορικά στοιχεία και τα ζητήματα κοινωνικής δικαιοσύνης, με βασικές πτυχές την μη δίκαιη πρόσβαση σε πόρους, την κακή κατανομή και ενάσκηση της εξουσίας, την προβληματική σχέση εκπαίδευσης και εργασίας και τις αυξανόμενες μεγάλες κοινωνικές ανισότητες.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Όταν λοιπόν ακούω τους αρχηγούς των κομμάτων εξουσίας, παλιούς και νέους, να ομογενοποιούν τον λόγο τους και να καλύπτουν την αντιπολιτευτική τους πολιτική προβάλλοντας μικρές παραλλαγές της ίδιας δογματικής mainstream οικονομικής αντίληψης,

παύω να ελπίζω για σημαντικές αλλαγές και βελτιώσεις που να απευθύνονται στο άμεσο υποκείμενο της πολιτικής:

ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ στην κοινωνία αυτής της χώρας (ατομικά και συλλογικά).

ΣΗΜ: Η επιπολαιότητα Βαρουφάκη και η παρελκυστική/καταστροφική του επιρροή στον ΣΥΡΙΖΑ για την οικονομία την κρίσιμη περίοδο των διαπραγματεύσεων με την τρόϊκα σε συνδυασμό με τις περιορισμένες κυβερνητικές ικανότητες του ΣΥΡΙΖΑ λόγω έλλειψης πολλών ικανών στελεχών, απαξίωσε κάθε έννοια ετερόδοξης προσέγγισης για την οικονομία.

Και σήμερα, όποιος τολμήσει να μιλήσει για τα λάθη και τις αδυναμίες του ορθόδοξου δογματικού μοντέλου δέχεται την μήνιν όλου του «κατεστημένου» οικονομικού κόσμου της χώρας.

Πλην όμως κανείς δεν μπορεί να εξηγήσει με τα ορθόδοξα εργαλεία οικονομικής ανάλυσης, γιατί ενώ τα νούμερα βελτιώνονται (εφόσον προβάλλονται αληθώς και όχι ωραιοποιημένα επικοινωνιακά), εν τούτοις η χώρα είναι στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης όσον αφορά την ευημερία των πολιτών της αλλά και κάτω από τον μέσο όρο σε πολλούς άλλους κοινωνικούς και οικονομικούς δείκτες.