ΣΧΕΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΕ ΗΘΙΚΗ

Ετέθη ένα κρίσιμο ερώτημα από μία φίλη της ''Κοινωνίας Αξιών''
Συγκεκριμένα:
''Θα ήθελα την άποψη σας για το ρητό του Daniel O’ Connell που αναφέρει ότι:
"Τίποτε δεν μπορεί να είναι πολιτικά ορθό, αν είναι ηθικά λάθος."

Stelios Fenekos
 Απάντηση:
Θεσατε  ένα εξαιρετικό ζήτημα για μία ουσιαστική συζήτηση σε ζητήματα που θα έπρεπε να μας απασχολούν αν θέλουμε να είμαστε ενεργοί πολίτες.
Οι σχέσεις των εννοιών Δημοκρατία, Νόμος, Ηθική και η εφαρμογή τους στη ζωή μας, είναι το σημαντικότερο πολιτικό και κοινωνικό ζήτημα, ιδιαίτερα σήμερα που η σχέση αυτή περνάει από ''σαράντα κύμματα''.

Αν και η ρήση αυτή φαίνεται άριστη εν τούτοις πάσχει. Και για να γίνω αναλυτικότερος:
1. Η ηθική εάν δεν εντέλλεται από κανόνα πίστεως, τότε είναι συμβατική κοινωνική θέσπιση. Υπάρχει βέβαια η οντολογική και φυσιοκρατική εξήγηση με αρκετά επιχειρήματα. Αυτά όμως αναφέρονται σε περιορισμένο αριθμό ηθικών αρχών, που εμφανίζονται ενστικτωδώς σε όλα τα όντα λιγότερο ή περισσότερο.
2. Αν αποδεχθούμε στον άνθρωπο, το θειο προορισμό της, τότε θα πρέπει για να είναι κοινά αποδεκτή σε όλο τον κόσμο, να αποδεχόμαστε όλοι μας την ίδια θεία πηγή, και το ίδιο θρησκευτικό πλαίσιο (αναφέρομαι στην ίδια εφαρμογή χωρίς πληθώρα αντιφατικών ερμηνειών). Βλέπουμε όμως ότι δεν είναι έτσι, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει πολύ μεγάλες ακρότητες στο όνομα της πίστεως από όλες τις θρησκείες στο βάθος του χρόνου.
3. Εάν αποδεχθούμε ότι η ηθική είναι μια κοινωνική συμβατική θέσπιση για το καλό της κοινωνίας, τότε αποδεχόμαστε ότι αφορά τις κοινωνίες με διαφορετικό τρόπο κάθε φορά σε σχέση με την κοινωνία και ανάλογα με τις διαφοροποιήσεις που έχει η κάθε μία.
4. Συνεπώς η μόνη κοινή αποδοχή της ηθικής, ως γενικό κανόνα σε μία κοινωνία, είναι να υπάρχει πολιτισμική ομογενοποίηση (που δεν υπάρχει) ή θρησκευτική ομογενοποίηση (που πάλι δεν υπάρχει).
5. Ας προσπαθήσουμε τώρα να δούμε την ηθική σε σχέση με την πολιτική. Εάν αποδεχθούμε την Δημοκρατία ως πολίτευμα, θα πρέπει να αποδεχθούμε και τον κανόνα της πλειοψηφίας (ενισχυμένης με κάποιο σύστημα στάθμισης, ή απλή). Στον κανόνα αυτό έχουν γίνει πολλά εγκλήματα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Αν αποδεχθούμε την έννοια της ''τυραννίας'' της πλειοψηφίας έναντι της μειοψηφίας, τότε θα χρειασθούμε ένα άλλο ηθικό πλαίσιο για να αξιολογήσουμε την δίκαιη (λόγω κοινωνικής σύμβασης) απόφαση της πλειοψηφίας, έναντι της μειοψηφίας. Και ποιος είναι αυτό το πλαίσιο; Συμβατικό ή θεϊκό; Όπως είδαμε και τα δύο πλαίσια δεν αντιπροσωπεύουν επαρκώς τη ρήση.
6. Από τη στιγμή δε που η δημοκρατία, όπως έχει εγκαθιδρυθεί σήμερα, βασίζεται στην αρχή του ‘’ορθολογισμού’’ (το περισσότερο καλό για τους περισσότερους), αμέσως ξεπηδά και η πρώτη μη ηθική πράξη (εάν δεν έχουμε παραδεχθεί το συμβατικό της χαρακτήρα), να επιβάλουμε τη βούλησή μας σε μια μεγάλη μερίδα συνανθρώπων μας που πιθανόν δεν αντέχει τις αποφάσεις της πλειοψηφίας. Άρα βάζουμε ένα συμβατικό κανόνα ηθικής, την αποδοχή των συμβατικών λειτουργιών της Δημοκρατίας, έτσι όπως εφαρμόζεται σήμερα.
7. Συνεπώς η ρήση όπως εύκολα γίνεται κατανοητό, είναι υπερβολικά υπεραπλουστευμένη, και πρωτίστως επικοινωνιακή και ελάχιστα αγγίζει τα σημαντικά ζητήματα της ηθικής, πόσο μάλλον σε σχέση με την εφαρμοσμένη πολιτική.
8. Τώρα θα μου πείτε, ποια θα πρέπει να είναι η σχέση της ηθικής με την πολιτική. Η πολιτική οφείλει να υιοθετεί στην καθημερινή πρακτική της την κοινή αντίληψη περί ηθικού. Το αναγνωρίζει και το δικαστικό μας σύστημα. Και οφείλει να νομοθετεί συνεκτιμώντας την έννοια αυτή. Όμως ο νομοθέτης, θα είναι πάντα δέσμιος του κανόνα της πλειοψηφίας στη σημερινή δημοκρατία, οπότε η μόνη λύση είναι η συνεχής διεύρυνση της αμεσότητας συμμετοχής στη δημοκρατία, ώστε να μειώνεται ο η επίδραση της τυραννίας της πλειοψηφίας μέσα από τον πλουραλισμό άμεσης συμμετοχής πολλών και διαφορετικών σε πολλά ζητήματα, καθώς και η δυνατότητα αμφισβήτησης ενός νόμου από την μειοψηφία (εάν ξεπερνά ένα κρίσιμο αριθμό συμμετοχής έστω κι αν ακόμη είναι μειοψηφία), ακύρωσής και επανέναρξη του διαλόγου γι αυτόν.
9. Θα έλεγα καταλήγοντας, ότι τέτοιου είδους απόλυτες έννοιες μάλλον δεν εκφράζουν πάντα με αξιοπιστία την πραγματικότητα και πολλές φορές μπορούν να οδηγήσουν σε εσφαλμένες επιλογές.
Στέλιος Φενέκος