ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ (Managerial Authoritarianism) - ΑΠΟΪΔΕΟΛΟΓΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ

Μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση της Lehman Brothers (2008), εμφανίστηκε μια "διαχειριστική διακυβέρνηση" (managerial governance) που σε μεγάλο βαθμό αντικατέστησε τη "ιδεολογικοπολιτική διακυβέρνηση" στον δυτικό κόσμο.
Αυτό ενισχύθηκε τόσο από οικονομικούς παράγοντες όσο και από την τεχνολογική εξέλιξη, η οποία έδωσε στα κράτη εργαλεία εποπτείας (ακόμη και ατομικής παρακολούθησης), ελέγχου και διαμόρφωσης της κοινής γνώμης.

Μετά την κρίση του 2008, πολλές κυβερνήσεις υιοθέτησαν τεχνοκρατικά μέτρα, δίνοντας έμφαση στη διαχείριση της οικονομίας και της κοινωνίας παρά στην ιδεολογική καθοδήγηση. Αυτό έγινε ιδιαίτερα εμφανές στις πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη, όπου οι αποφάσεις υπαγορεύονταν από οικονομικούς θεσμούς (ΔΝΤ, ΕΚΤ, ΕΕ), παρακάμπτοντας συχνά τη λαϊκή βούληση. Ωστόσο, η ιδεολογία δεν εξαφανίστηκε εντελώς, αλλά μεταλλάχθηκε, π.χ. η νεοφιλελεύθερη διαχείριση παρέμεινε κυρίαρχη.

Η επιτυχία της διακυβέρνησης τους πλέον δεν μετριέται με δείκτες κοινωνικής ευημερίας, αλλά με όρους ισχύος κέντρων επιρροής και υποστήριξης επιλεκτικών συμφερόντων για διατήρηση του καθεστώτος . Στις δυτικές δημοκρατίες, όμως, αυτή η λογική δεν έχει αντικαταστήσει πλήρως τη δημοκρατική νομιμοποίηση.

Διαπιστώθηκε δηλαδή μία μετάβαση από την "Ιδεολογική Διακυβέρνηση" στην "Διαχειριστική Διακυβέρνηση" και μία σταδιακή "Δημοκρατική οπισθοδρόμηση" (Democratic Backsliding).

Ωστόσο, δεν είναι εντελώς "απο-ιδεολογικοποιημένη" η κυβερνητική διαχείριση, καθώς οι ηγέτες αυτοί συχνά χρησιμοποιούν εθνικιστικά, λαϊκιστικά ή συντηρητικά αφηγήματα για να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους.
Πολλοί ηγέτες μάλιστα χρησιμοποιούν τους θεσμούς ως εργαλεία για να εδραιώσουν τη διαχειριστική τους εξουσία και όχι για να ενισχύσουν την Δημοκρατία.
Η τεχνολογική πρόοδος επίσης, έδωσε στις κυβερνήσεις πρωτοφανή εργαλεία επιτήρησης και ελέγχου.

Παραδείγματα είναι η μαζική παρακολούθηση δεδομένων (NSA, Cambridge Analytica, Predator κλπ), τα συστήματα κοινωνικής βαθμολόγησης (Κίνα) και πληρωμένων δημοσκοπήσεων, η διαμόρφωση της κοινής γνώμης μέσω αλγορίθμων των κοινωνικών δικτύων.

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΣ ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ (MANAGERIAL AUTHORITARIANISM)

Ο όρος Managerial Authoritarianism (Διαχειριστικός Αυταρχισμός) περιγράφει ένα σύγχρονο πολιτικό φαινόμενο όπου κυβερνήσεις (και οι υποστηρίζουσες ελίτ) διατηρούν τις εξουσίες τους (όχι ως δημόσια λειτουργήματα) μέσα από ιδιωτικές υποστηρικτικές δομές επιχειρηματικής/οικονομικής ισχύος, τεχνοκρατικές και ψηφιακές δομές, αντί για την καλη εφαρμογή και ενίσχυση των θεσμικών λειτουργιών της Δημοκρατίας.

Αντί να επιβάλλεται με τον παραδοσιακό τρόπο των απολυταρχικών καθεστώτων, αυτός ο αυταρχισμός λειτουργεί πιο "ήπια" και ύπουλα, μέσα από συστήματα ελέγχου, αλγορίθμους και κρατικό πατερναλισμό.

ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

1) Η εξουσία μεταφέρεται από τους δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες σε μια γραφειοκρατική ελίτ "ειδικών" και τεχνοκρατών.
2) Οι πολιτικές αποφάσεις λαμβάνονται με βάση υπολογιστικά μοντέλα, δεδομένα και αλγόριθμους και στοχευμένες δημοσκοπήσεις, αποκλείοντας τη λαϊκή συμμετοχή.
3) Η τεχνολογία χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση και τον έλεγχο της κοινωνίας (κάμερες αναγνώρισης προσώπου, big data, κοινωνική βαθμολόγηση).
4) Οι πολίτες δεν καταπιέζονται πάντα βίαια, αλλά διαμορφώνεται μια συμπεριφορική κανονικότητα μέσω επιτήρησης και τεχνολογικών περιορισμών.
5) Το κράτος λειτουργεί ως μια "εταιρεία" που επιβάλλει πολιτικές χωρίς κοινωνική διαβούλευση.
6) Οι εκλογές διατηρούνται ως θεσμός, αλλά η πραγματική εξουσία ανήκει σε διοικητικούς μηχανισμούς που δεν λογοδοτούν άμεσα στον λαό.
7) Η εξουσία δεν παρουσιάζεται ως αυταρχική, αλλά ως "λογική" και "αναπόφευκτη", πείθοντας τους πολίτες ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις.
8) Τα ΜΜΕ και οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης φιλτράρουν τις πληροφορίες, διαμορφώνοντας την αντίληψη της κοινωνίας.

ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ

Ο Διαχειριστικός Αυταρχισμός στην διακυβέρνησης (Managerial Authoritarianism) δεν είναι η κλασική μορφή απολυταρχισμού, αλλά ένα εξελιγμένο σύστημα όπου η καταστολή αντικαθίσταται από "αόρατους" μηχανισμούς ελέγχου.

Η δημοκρατία μπορεί να υπάρχει τυπικά, αλλά οι πολίτες σταδιακά χάνουν τη δυνατότητα να επηρεάζουν τις πολιτικές εξελίξεις.

Έχουμε αρκετά σύγχρονα παραδείγματα του Διαχειριστικού Αυταρχισμού ως αποιδεολογικοποιημένο κίνημα, όπου συνθήματα, εθνικιστικά, λαϊκιστικά ή συντηρητικά αφηγήματα χρησιμοποιούνται για να νομιμοποιήσουν την εξουσία τους

Στην Κίνα το Κομμουνιστικό Κόμμα ελέγχει τη χώρα μέσω τεχνολογιών παρακολούθησης και κοινωνικής βαθμολόγησης, περιορίζοντας τις ελευθερίες χωρίς άμεση βία.

Στην Ρωσία και στην Τουρκία οι ηγέτες τους εφαρμόζουν ένα αυταρχικό μοντέλο που βασίζεται σε προπαγάνδα, έλεγχο πληροφορίας, εργαλειακή χρήση των θεσμών, διοικητική διαχείριση της εξουσίας, και με ερμηνεία των πολιτικών τους επιλογών διακυβέρνησης με όρους ιστορικού μεγαλείου, εθνικιστικών, λαϊκίστικων και συντηρητικών αφηγημάτων.

Σε πολλές Δυτικές δημοκρατίες έχει αρχίσει να εμφανίζεται έντονα το φαινόμενο του Διαχειριστικού αυταρχισμού μετά την εκλογή Τραμπ, ο οποίος μάλιστα του έδωσε νέα χαρακτηριστικά, μέσα από τους διεθνείς ακραίους εκβιασμούς (με απειλές) που επιχειρεί για να επιβάλλει την βούλησή του.

Οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι από την πιθανή επικράτηση ενός τέτοιου προτύπου διακυβέρνησης, με πιθανότερους την σταδιακή αποδυνάμωση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, την κατάχρηση της τεχνολογίας για τον απόλυτο έλεγχο της κοινωνίας και την Αποδυνάμωση των Διεθνών Θεσμών, των Δημοκρατικών θεσμών και της λαϊκής συμμετοχής και βούλησης.